Καρλ Μαρξ
| Τμήμα μιας σειράς λημμάτων |
| Κομμουνισμός |
|---|
| ΑνάπτυξηΈννοιες |
| ΑνάπτυξηΠτυχές |
| ΑνάπτυξηΠαραλλαγές |
| ΑνάπτυξηΔιεθνείς |
| ΑνάπτυξηΠρόσωπα |
| ΑνάπτυξηΣχετικά θέματα |
| πσε |
Ο Καρλ Χάινριχ Μαρξ (γερμανικά: Karl Heinrich Marx, 5 Μαΐου 1818 – 14 Μαρτίου 1883) ήταν Γερμανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, ιστορικός, πολιτικός οικονομολόγος και επαναστάτης σοσιαλιστής ενώ θεωρείται ως θεμελιωτής του κομμουνισμού.
Σπούδασε δίκαιο και φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο. Ασχολήθηκε με πολλά ζητήματα ως φιλόσοφος και δημοσιογράφος. Είναι κατ’ εξοχήν γνωστός για την ανάλυση της ιστορίας με όρους ταξικής πάλης, η οποία συνοψίζεται στη θεωρία ότι τα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών και των εργαζομένων είναι διαμετρικά αντίθετα μεταξύ τους.
Ο Καρλ Μαρξ έχει χαρακτηριστεί από τους κοινωνιολόγους ως ένας από τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ανθρώπινη ιστορία. Το έργο του έχει τόσο ισχυρούς υποστηρικτές όσο και φανατικούς κατακριτές. Η δουλειά του στον κλάδο της οικονομίας έθεσε τα θεμέλια για την καλύτερη κατανόηση της εργασίας και της σχέσης της με το κεφάλαιο.
Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Καρλ Μαρξ γεννήθηκε στις 5 Μαΐου του 1818 στην Τριρ.[54][55] Οι γονείς του ήταν ο Χάινριχ Μαρξ και η Ενριέτα Πρέσμπουργκ. Συνολικά είχαν τέσσερις γιους και πέντε κόρες. Ο πρωτότοκος γιος, Μόριτς-Ντάβιντ, πέθανε το 1815 αμέσως μόλις γεννήθηκε. Τα αδέλφια του Χέρμαν (πέθανε 23 ετών), Ενριέττα, Καρολίνα και Έντουαρντ (πέθανε 11 ετών) πέθαναν σε νεαρή ηλικία από φυματίωση.[56] Η αδελφή του Σοφία, γεννημένη στις 13 Νοέμβρη 1816, παντρεύτηκε αργότερα το δικηγόρο Schmalhausen και έζησε στο Μάαστριχτ, και η Λουίζα, γεννημένη στα 1821, νυμφευμένη με τον Ολλανδό Jan Karl Julta, μετανάστευσε στη Νότια Αφρική. Τέλος η Αιμιλία, γεννημένη το 1822, παντρεύτηκε το μηχανικό Conradi και έζησε στην Τρίερ μέχρι το θάνατό της στα 1888.[57] Η οικογένεια του Μαρξ ήταν μια προοδευτική εβραϊκή οικογένεια από τo Τρίερ της Πρωσίας. Ο πατέρας του, γνωστός ως Χέρσελ όσο ήταν παιδί, καταγόταν από γενιά ραβίνων[58] και ήταν δικηγόρος. Ο θείος του Σαμουήλ ήταν ραβίνος στο Τρίερ. Επίσης και από την πλευρά της μητέρας του υπήρχαν αρκετοί λόγιοι: ο παππούς της ήταν ραβίνος που είχε μεταναστεύσει από την Ουγγαρία στην Ολλανδία.[59] Καθώς όμως στην Πρωσία του 19ου αιώνα οι ευκαιρίες για προκοπή για μια εβραϊκή οικογένεια ήταν μειωμένες, και επειδή ο Χέρσελ δεν ήταν ιδιαίτερα θρησκευόμενος, αποφάσισε, το 1816 ή το 1817, να ενστερνιστεί τη λουθηρανική θρησκεία, που ήταν το θρήσκευμα της Πρωσίας. Άλλαξε ο ίδιος το όνομά του σε Χάινριχ, πράγμα που είχε θετικές επιπτώσεις στην καριέρα του ως νομικού. Πίστευε πως ήταν μια θρησκεία ελευθερίας πνεύματος. Ωστόσο, μετά την ήττα του Ναπολέοντα, οι Εβραίοι στην Πρωσία είχαν αποκλεισθεί από κάθε δημόσιο αξίωμα[60] και με ένα ψήφισμα του Υπουργού Εσωτερικών, στις 4 Μαΐου 1816, η έννοια του δημόσιου αξιώματος είχε επεκταθεί και στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Άμεσης Απονομής Δικαιοσύνης είχε ζητήσει προηγουμένως να γίνει μια εξαίρεση για το Χάινριχ Μαρξ και να τον δεχτούν στη δικαστική υπηρεσία λόγω των υψηλών του προσόντων, αλλά ο υπουργός την απέρριψε.[61]Η γυναίκα του Ενριέτα περίμενε να πεθάνουν πρώτα οι γονείς της, για να βαπτιστεί στις 20 Νοεμβρίου 1825.[62] Η οικογένεια Μαρξ ήταν πολύ φιλελεύθερη, και στην οικία τους φιλοξενήθηκαν πολλοί διανοούμενοι και καλλιτέχνες την εποχή της νεότητας του Μαρξ. Ο πατέρας του Μαρξ ήταν αρχηγός του μετριοπαθούς συνταγματικού κόμματος της Τρίερ, αντιτίθετο σε κάθε γαλλοφιλία και προτιμούσε τη φωτισμένη μοναρχία από τη στρατιωτική δικτατορία ή την απολυταρχία.[63]
Εκπαίδευση – Σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Καρλ Μαρξ φοίτησε πέντε χρόνια στο γυμνάσιο των Ιησουιτών (καντιανό και φιλελεύθερο) στο Τρίερ. Ήταν άριστος μαθητής. Στο απολυτήριό του οι επιδόσεις του κρίνονται καλές κι ενώ στις αρχαίες γλώσσες, στα Γερμανικά και στην Ιστορία είναι ικανοποιητικές, στα Μαθηματικά και στα Γαλλικά έχει χαμηλότερο βαθμό.[64] Στα γυμνασιακά του χρόνια συνέγραψε συνολικά δύο διατριβές δοσμένου θέματος, που αφορούσαν την ιστορία και τη θρησκεία (Η τελευταία εξετάστηκε ως συνεκτικό στοιχείο της κοινωνίας, και απέσπασε τιμητική διάκριση. Σε αυτήν ο Μαρξ ασχολήθηκε με το κοινωνικό έργο της εκκλησίας) και μία ελεύθερου θέματος, που αφορούσε την επιλογή επαγγέλματος. Σ’ αυτή τη διατριβή με τον καλύτερο τρόπο διαφαίνονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του νεαρού Καρλ Μαρξ και οι προοπτικές της μελλοντικής επιστημονικής και φιλοσοφικής του δραστηριότητας.[65] Μέχρι να τελειώσει τη γυμνασιακή εκπαίδευσή του, ήξερε να διαβάζει Αρχαία Ελληνικά εύκολα, Λατινικά και απέκτησε ευφράδεια στα Αγγλικά και Γαλλικά, ενώ μπορούσε να διαβάσει Ισπανικά και Ιταλικά. Διάβαζε αρχαία Ελληνικά κάθε χρόνο για να διατηρήσει τη γνώση τους. Πάντως μια τέτοια εκπαίδευση δεν ήταν πολύ σπάνια εκείνη την εποχή.[66]
Οι πανεπιστημιακές σπουδές του Μαρξ (από τον Οκτώβρη του 1835 ως το Μάρτη του 1841)[67] άρχισαν στο Πανεπιστήμιο της Βόννης (Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität), όπου σπούδαζε νομικά. Η επιλογή αυτή υπαγορεύθηκε για λόγους επαγγελματικής αποκατάστασης, αφού στην περιοχή της γενέτειράς του είχαν ιδρυθεί αρκετά δικαστήρια και θα μπορούσε να βρει γρήγορα μια θέση. [68] Ωστόσο, οι συναναστροφές του στο πανεπιστήμιο της πόλης τον απέσπασαν από τις σπουδές του και περνούσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του τραγουδώντας στις μπιραρίες. Έγινε μάλιστα μέλος της Λέσχης της ταβέρνας των συμπατριωτών του κι ένας από τους πέντε προέδρους της. Έγινε επίσης μέλος της Λέσχης των ποιητών. Ο πατέρας του, ενώ ενέκρινε την ένταξη του γιου του στη δεύτερη, δεν ενέκρινε την ένταξη στην πρώτη.[69] Στην συνέχεια τον ανάγκασε να αλλάξει πανεπιστήμιο, την επόμενη χρονιά, και έτσι ο Καρλ μεταφέρθηκε στο σοβαρό και ακαδημαϊκού ύφους πανεπιστήμιο Humboldt Universität (πρώην Friedrich-Wilhelms-Universität) στο Βερολίνο. Εκεί το ενδιαφέρον του νεαρού Μαρξ στράφηκε προς τη φιλοσοφία,[70] προς απογοήτευση του πατέρα του. Εντάχθηκε σε ένα κύκλο φοιτητών και νεαρών καθηγητών γνωστό ως Οι νέοι (αριστεροί) Χεγκελιανοί, με αρχηγό το Μπρούνο Μπάουερ. Μερικά μέλη αυτού του κύκλου αναζητούσαν συνδετικές γραμμές ανάμεσα στη μετά-αριστοτελική και τη μετά-Χεγκελιανή φιλοσοφία.[71]
Ο Χέγκελ, που ενόσω ζούσε ήταν σημαίνουσα προσωπικότητα για το Πανεπιστήμιο και για τη Γερμανία γενικότερα, είχε πεθάνει πρόσφατα, το 1831. Οι παραδοσιακοί συνεχιστές του Χέγκελ (γνωστοί ως δεξιοί Χεγκελιανοί) που παρέμεναν στο πανεπιστήμιο διακήρυτταν ότι η σειρά των ιστορικών διαλόγων είχε ολοκληρωθεί, και η πρωσική κοινωνία, που είχε διαμορφωθεί την εποχή εκείνη, ήταν η εκπλήρωση των μέχρι τότε κοινωνικών συστημάτων, με εύρωστο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, καλά πανεπιστήμια, ανεπτυγμένη βιομηχανία και χαμηλή ανεργία. Η αριστερή πτέρυγα των συνεχιστών του Χέγκελ, οι Νέοι Χεγκελιανοί, τους οποίους ακολουθούσε ο Μαρξ,[72] υποστήριζαν, αντίθετα, ότι υπήρχαν ακόμα νέες μεγάλες διαλεκτικές προκλήσεις, και πως η πρωσική κοινωνία της εποχής μακράν απείχε της τελειότητας, καθώς υπήρχαν ακόμα θύλακες φτώχειας, κυβερνητικός έλεγχος και λογοκρισία, και διακρίσεις σε βάρος των αλλοθρήσκων (μη-Λουθηρανών).
Στην διάρκεια των πρώτων ετών των σπουδών του ο Μαρξ ήλπιζε πως θα μπορούσε να γίνει υφηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, αλλά από τότε που τον δέχθηκαν οι νεοχεγγελιανοί έπαψε να ενδιαφέρεται για τις σπουδές του.[73] Στις 30 Μαρτίου έλαβε πιστοποιητικό ολοκλήρωσης των σπουδών του.[74] Τελικά εκπόνησε τη διατριβή του η οποία αφορούσε στη σύγκριση των ατομικών θεωριών του Δημόκριτου και του Επίκουρου[75], την κατέθεσε στο Πανεπιστήμιο της Ιένας στις 6 Απριλίου του 1841 και στις 15 του ίδιου μήνα έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα.[76] Όταν ο Μαρξ τελείωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές, περνούσε τον καιρό του ανάμεσα στην Τρίερ, στην Κολωνία και στη Βόννη.[77]
Επαγγελματική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν ο δάσκαλος και μέντοράς του, Μπάουερ, αποβλήθηκε από λέκτορας το 1842, ο Μαρξ έχασε κάθε ελπίδα διορισμού στο πανεπιστήμιο[78]και καταπιάστηκε με τη δημοσιογραφία, εργαζόμενος στη “Rheinische Zeitung” (Εφημερίδα της Ρηνανίας). Μεταξύ Γενάρη και Φλεβάρη 1842, ετοιμάζει το δοκίμιό του με τίτλο Παρατηρήσεις στις τελευταίες πρωσικές διατάξεις για τη λογοκρισία προορισμένο για τη Deutsche Jahrbucher (Γερμανικά χρονικά). Δεν κατόρθωσε να δημοσιευτεί, παρά αργότερα στην Ελβετία. [79] Το πρώτο άρθρο του στην εφημερίδα της Ρηνανίας ήταν το Οι συζητήσεις της έκτης Δίαιτας του Ρήνου. Συζήτηση για την ελευθερία του Τύπου και τη δημοσίευση των συζητήσεων της Δίαιτας [80] στις 5 Μαΐου 1842.[81] Καθώς τα άρθρα του για την κλοπή της ξυλείας και την κατάσταση των αμπελουργών της Μοζέλ [82][83] προκάλεσαν αίσθηση, στις 15 Οκτωβρίου του 1842 ανέλαβε αρχισυντάκτης της Εφημερίδας της Ρηνανίας.[84] Η εφημερίδα έπαψε να λειτουργεί το 1843, εν μέρει λόγω προστριβών του με την κυβερνητική λογοκρισία. Ο Μαρξ αποχώρησε στις 18 Μαρτίου 1843 από την εφημερίδα η οποία έκλεισε τελικά την 1η Απριλίου.[85][86]
Η φυγή στο Παρίσι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχικά ο Μαρξ ήθελε να πάει στην Ελβετία και να συνεργαστεί με το Γερμανικό Αγγελιαφόρο. Εκεί υπολόγιζε πως θα έβγαζε 550 με 600 τάλιρα το χρόνο και άλλα 250 από συγγραφικά δικαιώματα. Όμως η Ελβετία ήταν μια χώρα που αποθάρρυνε τους ριζοσπάστες.[87] Ο φίλος του πατέρα του, Esser, πρότεινε στο Μαρξ να μπει στην κυβέρνηση, αλλά το αρνήθηκε.[88] Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το Νοέμβριο του 1843[89]. Τέλη Φλεβάρη 1844 εξέδωσε τα Γαλλογερμανικά Χρονικά. Φύλλα τους κυκλοφόρησαν στην Πρωσία και οι αρχές έδωσαν εντολή αν ο Μαρξ και οι συνεκδότες του εντύπου έμπαιναν στην Πρωσσία να συλλαμβάνονταν. Όμως ο ένας εκ των συνεκδοτών, ο Rouge, ήλθε σε ρήξη με το Μαρξ, μη συνεχίζοντας την έκδοση του εντύπου και δίνοντας για αμοιβή στο Μαρξ τα αδιάθετα αντίτυπα της εφημερίδας.[90] Έτσι ο Μαρξ, μετά το σταμάτημα της έκδοσης των Χρονικών, δε διέθετε κανένα δημοσιογραφικό όργανο για να προωθήσει τις θέσεις του. [91] Οι κομμουνιστές τεχνίτες εξέδιδαν στο Παρίσι τη Vorwarts και εκεί ο Μαρξ δημοσίευσε το πρώτο του άρθρο στις 7 Αυγούστου 1844.[92] Εκεί προέβη σε επανεκτίμηση της σχέσης του με το Μπάουερ και τους αριστερούς Χεγκελιανούς, και έγραψε το “Εβραϊκό ζήτημα“, που ήταν μια κριτική στις έννοιες των πολιτικών δικαιωμάτων και της πολιτικής απελευθέρωσης. Στο Παρίσι γνώρισε και άρχισε να συνεργάζεται με το Φρίντριχ Ένγκελς, ο οποίος τον έφερε σε επαφή με το ζήτημα της εργατικής τάξης και των οικονομικών. Επίσης, συνάντησε τους Χάινε, Herwegh, Leroux και Μπακούνιν.[93] Επειδή η Vorwarts δημοσίευε αντιπρωσσικά άρθρα, ο Μαρξ στοχοποιήθηκε, παρακολουθούμενος από μυστικούς αστυνομικούς, ενώ οι Πρωσσικές αρχές ζήτησαν να απελαθεί από τη Γαλλία. Στις 11 του Γενάρη ο Υπουργός Εσωτερικών διέταξε την απέλαση του Μαρξ. Θα μπορούσε να συνεχίσει να μένει αν σταματούσε κάθε κριτική σε βάρος της Πρωσικής κυβέρνησης.[94] Στις 3 Φεβρουαρίου 1845 ο Μαρξ και η οικογένειά του εκδιώκονται από τη Γαλλία. [95]
Από τη Γαλλία στις Βρυξέλλες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έφτασε στις Βρυξέλλες στις 5 Φλεβάρη 1845.[96] Ωστόσο, ο πρεσβευτής της Πρωσσίας ζήτησε την απέλασή του κι ενώ ο Μαρξ ζήτησε αμέσως άδεια παραμονής δεν την έλαβε. Υποχρεώθηκε στη συνέχεια να υπογράψει μια βεβαίωση απέναντι στις αρχές πως δε θα εξέδιδε κανένα έντυπο σχετικά με τη σύγχρονη πολιτική. Τελικά υπέγραψε και εξασφάλισε τη διαμονή. Όμως το Δεκέμβριο του 1845 παραιτήθηκε από την πρωσσική υπηκοότητα.[97] Στις Βρυξέλλες συνέγραψαν με τον Ένγκελς τη “Γερμανική Ιδεολογία” [98], μια κριτική μελέτη της φιλοσοφίας του Χέγκελ και των αριστερών Χεγκελιανών. Αργότερα, ο Μαρξ έγραψε την “Αθλιότητα της Φιλοσοφίας“, μια κριτική μελέτη της γαλλικής σοσιαλιστικής σκέψης. Αυτά τα δύο έργα αποτέλεσαν τις βάσεις για το επικείμενο “Κομμουνιστικό μανιφέστο“, που πρωτοεκδόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου του 1848, με εντολή της Communist League, μιας οργάνωσης Γερμανών μεταναστών, οι οποίοι είχαν συναντήσει το Μαρξ στο Λονδίνο.
Στη Γαλλία και η αυτοεξορια στο Λονδίνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκείνη τη χρονιά στην Ευρώπη ξέσπασαν μεγάλες επαναστάσεις. Το εργατικό κίνημα απέσπασε την εξουσία από το βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο, και κάλεσε το Μαρξ να επιστρέψει στο Παρίσι. Στις 3 Ιουνίου βρίσκεται στο Παρίσι. Όταν η κυβέρνηση των εργατικών κατέρρευσε, το 1849, ο Μαρξ, αρνούμενος το μέρος που του παραχωρούσε η κυβέρνηση για διαμονή, στη Βρετάνη, μετανάστευσε στο Λονδίνο, στις 24 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς.[99] Το 1852 συνέγραψε το διάσημο φυλλάδιο “Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη” στο οποίο ανέλυε την κυριαρχία στην άνοδο στην εξουσία του Λουδοβίκου Βοναπάρτη Ναπολέοντα Γ’ (1852-1871) στη Γαλλία. Από το 1852 έως το 1861, ενόσω ζούσε στο Λονδίνο, ο Μαρξ υπήρξε ευρωπαϊκός απεσταλμένος της εφημερίδας New York Tribune. Ο Μαρξ μελέτησε επισταμένα τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία. Η μελέτη του αυτή αποδόθηκε στα λεγόμενα “ιστορικά έργα” του που περιλαμβάνουν τα εξής: “18η Μπρυμέρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη” , “Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία” , “Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία”. Το 1864 αποτέλεσε χρονιά ορόσημο για την ίδρυση της Διεθνούς Εργατικής Ένωσης που ονομάστηκε αργότερα Πρώτη Σοσιαλιστική Διεθνής, ως υποκείμενο της πολιτικής δράσης. Η οργάνωση αυτή, που αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια διεθνούς οργάνωσης του εργατικού κινήματος, αυτοδιαλύθηκε το 1872, μετά την ήττα της Κομμούνας του Παρισιού (1871), προσανατολίζοντας τα τμήματά της στην ίδρυση εργατικών κομμάτων σε κάθε χώρα. Στο Λονδίνο, ο Μαρξ αφιερώθηκε σε ιστορικά και θεωρητικά έργα, το πιο φημισμένο από τα οποία είναι Το Κεφάλαιο, ο πρώτος τόμος του οποίου εκδόθηκε το 1867.
Οικογενειακή κατάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μαρξ αρραβωνιάστηκε μυστικά το φθινόπωρο του 1836 την κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή του Τζένη φον Βέστφαλεν[100].[101] Ο πατέρας του ήταν επιφυλακτικός στην προοπτική μιας τέτοιας σχέσης, καθώς η αρραβωνιαστικιά του γιου του προερχόταν από μια ευυπόληπτη οικογένεια και η ίδια ήταν μια περιζήτητη νύφη.[102][103] Υπάρχει μια μαρτυρία του, κατοπινού γαμπρού του Μαρξ, Λονγκέ, σε νεκρολογία του γραμμένη το Δεκέμβριο του 1881, πως η Τζένη Μαρξ αντιμετώπιζε αντιδράσεις φυλετικού περιεχομένου σχετικά με την εβραϊκή καταγωγή του μέλλοντα συζύγου της κι έπρεπε να τις ξεπεράσει, αλλά ο Καρλ Μαρξ το διέψευσε κατηγορηματικά στην κόρη του.[104][105] Υπάρχουν επίσης επιστολές μεταξύ της μητέρας του και του ιδίου που υπαινίσσονται ψυχρότητα μεταξύ της ιδίας και της οικογένειας της Τζένης Μαρξ[106] Στις 10 Μαΐου 1838 πέθανε ο πατέρας του [107] και η μητέρα του τον συνέδραμε με διάφορα χρηματικά ποσά, για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες του.[108] Στις 12 Ιουνίου 1843 υπογράφει συμβόλαιο γάμου στο Κρώυτσναχ με την Τζένη και ετοιμάζεται να φύγει για το Παρίσι.[109][110]
Την 1η Μαΐου 1844 γεννιέται η μεγαλύτερή του κόρη η Τζένη. Το 1847 ακολουθεί η γέννηση της κόρης του Λάουρας και το 1847 του γιου του Έντγκαρ.[111]Το 1849 γεννιέται ο γιος του Γκουίντο, ο οποίος πεθαίνει στις 19 Νοεμβρίου 1851. Στις 16 Γενάρη 1855 γεννήθηκε η κόρη του Ελεάνορ και στις 6 Απριλίου πεθαίνει ο γιος του Έντγκαρ.[112] Το Δεκέμβριο του 1863 πέθανε η μητέρα του.[113] Η γυναίκα του Μαρξ, σε γράμμα της προς τη Liebknecht, σημείωνε πως θα υποκρινόταν αν δήλωνε πως λυπήθηκε για το θάνατο της πεθεράς της.[114] Η Τζένη πέθανε στις 2 Δεκεμβρίου 1881 από καρκίνο στο συκώτι.[115]
Ο Μαρξ άρχισε προς το τέλος της ζωής του να υποφέρει από πλευρίτιδα. Το Φλεβάρη του 1882 πήγε στο Αλγέρι και ξαναέπαθε πλευρίτιδα. Πήγε στο Μόντε Κάρλο για να βελτιώσει την υγεία του αλλά ξαναέπαθε πλευρίτιδα. Πήγε στην Argenteuil και στη συνέχεια στις όχθες της λίμνης Leman όπου βελτιώθηκε σημαντικά η υγεία του. Στις 11 Γενάρη 1883 πέθανε η κόρη του Τζένη. [116] Ο Μαρξ πέθανε στο Λονδίνο στις 14 Μαρτίου του 1883 από πνευμονικό οίδημα και τάφηκε στο νεκροταφείο Highgate στις 17 Μαρτίου.[117] Ο Μαρξ είχε κι έναν ανιψιό, τον Ολλανδό βιομήχανο και μηχανικό, Γκέραρντ Φίλιπς.
Η σκέψη του Καρλ Μαρξ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα κείμενα του Μαρξ δε μπορούν να αναχθούν σε κάποια φιλοσοφία, πολύ λιγότερο σε ένα φιλοσοφικό σύστημα.[εκκρεμεί παραπομπή] Το όλο έργο του είναι μια ριζική κριτική της φιλοσοφίας, ειδικά του εγελιανού συστήματος και των φιλοσοφιών των αριστερών και δεξιών Μεταεγελιανών.[118] Δεν ήταν όμως μια απλή άρνηση των φιλοσοφιών αυτών. Ενώ με το Χέγκελ η ιδεολογία προηγούταν της πραγματικότητας, ο Μαρξ διακήρυξε ότι η πραγματικότητα προηγείται της ιδεολογίας. Δε μπορεί πια κανείς να είναι ικανοποιημένος με την ερμηνεία του κόσμου, πρέπει να ενδιαφέρεται για την αλλαγή του, που σημαίνει αλλαγή και του ίδιου του ατόμου και της συνείδησής του. Αυτό, με τη σειρά του, απαιτεί κριτική της εμπειρίας μαζί με μια κριτική των ιδεών. Για το Μαρξ κάθε γνώση είναι άμεσα συνυφασμένη με κριτική των ιδεών. Δεν ήταν εμπειριστής.[119] Το έργο του βρίθει από έννοιες (ιδιοποίηση, αλλοτρίωση, δημιουργική εργασία κ.α.) κληρονομημένες από παλαιότερους φιλοσόφους και οικονομολόγους. Αυτό που χαρακτηρίζει τη σκέψη του Μαρξ είναι το ότι αντί να διατυπώνει αφηρημένες προτάσεις για ένα σύνολο θεμάτων, όπως είναι ο άνθρωπος, η γνώση κτλ., εξετάζει το καθένα στη δυναμική σχέση του με τα άλλα και, κυρίως, προσπαθεί να το συσχετίσει με τις ιστορικές, πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες.
Η χώρα που είναι περισσότερο αναπτυγμένη βιομηχανικά δείχνει απλώς σε όσους την ακολουθούν στην βιομηχανική κλίμακα την εικόνα του ίδιου του μέλλοντός τους…Ακόμα κι όταν μια κοινωνία φτάσει να ανακαλύψει το χνάρι του φυσικού νόμου που διέπει την κίνησή της …δεν μπορεί ούτε να ξεπεράσει με ένα άλμα ούτε να καταργήσει με διατάγματα τις φάσεις της φυσικής της ανάπτυξης’ μπορεί όμως να συντομεύσει την περίοδο της κύησης και να απαλύνει τους πόνους της γέννας τους
Το Κεφάλαιο, Πρόλογος στην 1η γερμανική έκδοση[120]
Αλλοτρίωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παρότι η έννοια της αλλοτρίωσης δεν είναι άγνωστη (Ζαν Ζακ Ρουσσώ, Φρίντριχ Ένγκελς), ο Μαρξ την εξετάζει μέσα από το πρίσμα της εργασίας[121][122][123]. Αναφέρθηκε στην έννοια της αλλοτρίωσης, η οποία θεωρεί ότι ανεξάρτητα από το αν αποτελεί συνειδητή κατάσταση ή όχι για τους εργαζόμενους, σαν έννοια είναι συνυφασμένη με το καπιταλιστικό σύστημα. Για το Μαρξ, η αλλοτρίωση είναι φαινόμενο που πηγάζει από τη θέση των παραγωγικών μέσων και τις συνθήκες της παραγωγής. Ο εργαζόμενος παράγει προς συμφέρον άλλων προκειμένου να εξασφαλίσει τα απαραίτητα προς επιβίωση. Με αυτό τον τρόπο μετατρέπεται σε εμπόρευμα, οδηγείται στην εξαθλίωση η οποία αυξάνεται, χάνει την προσωπικότητά του και είναι αποκλεισμένος από τον έλεγχο των συνθηκών της εργασίας του. Αυτό έχει ως συνέπεια την αποξένωση από το προϊόν εργασίας του, από τη διαδικασία της παραγωγής, από τους άλλους ανθρώπους. Αλλά και όλοι είναι αποξενωμένοι από την ίδια τους τη φύση.[124] Κατά συνέπεια, η εξάλειψη της αλλοτρίωσης στην εργασία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας.[125][126][127][128][129]
Μαρξιστική Πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μαρξιστική προσέγγιση στην ανάλυση των ανθρώπινων υποθέσεων,που εμφανίζεται κάτω από διάφορες παραλλαγές, μας δίνει ένα συνδυασμό προβλεπτικών και καθοδηγητικών αξιωμάτων που ανοίγουν το δρόμο σε αυτό που οι μαρξιστές θεωρούν αναπόφευκτη ιστορική πορεία προς την επικράτηση του παγκόσμιου κομμουνισμού. Τελικός αντικειμενικός σκοπός και αναπόφευκτη τελική μορφή του πολιτεύματος για την ανθρωπότητα είναι η εγκαθίδρυση μιας αδιατάρακτα ειρηνικής, αταξικής κοινωνίας χωρίς κράτος, όπου η δικαιοσύνη θα πραγματώνεται με την εφαρμογή της απλής αρχής «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητες του,στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του»
Α Διεθνής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Ἀ Διεθνή, ο Μαρξ συγκρούστηκε με το Μπακούνιν. Ο Μπακούνιν ισχυριζόταν πως η θέση του Μαρξ υπέρ της συγκεντρωτικής εξουσίας, θα οδηγούσε σε μια νέα δικτατορία όπου νέοι ηγέτες θα αντικαθιστούσαν τους παλιούς ενώ ο λαός θα έμενε στην ίδια θέση.<ref>
Πρωτογενείς πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- “On the International Workingmen’s Association and Karl Marx” in Bakunin on Anarchy, translated and edited by Sam Dolgoff, 1971.
- Bakunin, Mikhail (1991) [1873]. Statism and Anarchy. Cambridge University Press. ISBN 0-521-36973-8.
Δευτερογενείς πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Marshall 1993, σελ. 304-05
- Gouldner 1982, σελ. 865-66
Συγγραφικό Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μαρξ παρουσιάζει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο. Δημοσιεύθηκαν πάνω από 50 έργα του, ορισμένα σε συνεργασία με το Φρίντριχ Ένγκελς. Παραθέτονται ορισμένα από αυτά:
- “Κριτική της Θεωρίας του Κράτους του Χέγκελ” (1843)
- “Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα” (1844)
- “Θέσεις για το Φόυερμπαχ” (1845)
- “Η Γερμανική Ιδεολογία” (1845-46), σε συνεργασία με τον Ένγκελς
- Η Αθλιότητα της Φιλοσοφίας (1846-47)
- “Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος” (1847-48), σε συνεργασία με τον Ένγκελς
- “Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη” (1852)
- “Εισαγωγή στην κριτική της Πολιτικής Οικονομίας” (1857-58)
- “Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας” (1859)
- “Κεφάλαιο”, τόμος πρώτος (1867)
- “Η Κομμούνα του Παρισιού” (1871), σε συνεργασία με τον Ένγκελς
- “Κριτική του Προγράμματος της Γκότα” (1875)
- “Κεφάλαιο”, τόμος δεύτερος (1885)
- “Κεφάλαιο’, τόμος τρίτος (1894)
Ορισμένα από τα συγγράμματα αυτά είναι διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Άλμα πάνω, στο:1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11914934t. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2020.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Heinrich Gemkow: «Carlos Marx. Biografía completa» 1975.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ www.marxists.org/archive/marx/bio/marx/eng-1869.htm.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:7,0 7,1 7,2 7,3 «Secret Re-burial of Karl Marx In London». (Αγγλικά) Secret Re-burial of Karl Marx In London. 27 Νοεμβρίου 1954. σελ. 1.
- ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Karl-Marx. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. 118578537. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2015.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:10,0 10,1 10,2 10,3 «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ «Marxismus» σελ. 768.
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ «Marx» σελ. 768.
- ↑ www.bruzz.be/event/brussel-was-de-belangrijkste-mijlpaal-het-leven-van-karl-marx-2018-05-04.
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 532.
- ↑ d:Q56599753.
- ↑ en.wikipedia.org/wiki/Marxism_and_religion.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11914934t. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:22,0 22,1 «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560.
- ↑ «Marx»
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 531.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:29,0 29,1 BeWeB. 1370. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2021.
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ «Marx» σελ. 767, 768.
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 531.
- ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/14572. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 531.
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 531.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Library of the World’s Best Literature». Library of the World’s Best Literature. 1897.
- ↑ «Marx, Karl (Heinrich)» (Αγγλικά)
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 531.
- ↑ Lewis Samuel Feuer, David McLellan, Ed.: d:Q56605560. σελ. 531.
- ↑ Λουί Αλτουσέρ: «Vorwort: Heute» (Γερμανικά) σελ. 37.
- ↑ «Marxismus» σελ. 771.
- ↑ p71451.htm#i714503. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:46,0 46,1 46,2 46,3 46,4 46,5 46,6 46,7 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:50,0 50,1 «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:51,0 51,1 «Marx» σελ. 767.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ «Marx, Karl» σελ. 331.
- ↑ Γεννήθηκε σην μία και μισή του πρωί εκείνης της ημέρας Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.22
- ↑ Το Τριρ την χρονιά που γεννήθηκε ο Μαρξ είχε 11.400 κατοίκους στην πλειοψήφία τους καθολικούς. Οι προτεστάντες της πόλης δεν ξεπερνούσαν τους 300. Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.22
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.22
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.22
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.12-13
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.13
- ↑ Για το status των Εβραίων επί Ναπολέοντα και στην διάδοχη κατάσταση των Πρώσων δες Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.18
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.16
- ↑ Για το status των Εβραίων επί Ναπολέοντα και στην διάδοχη κατάσταση των Πρώσων δες Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.21
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.23
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.18
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.19
- ↑ Διάλεξη του καθηγητή Φιλοσοφίας Ρόμπερτ Πολ Βολφ. Από 20:00 εώς
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.25
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.32-33
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.35-37
- ↑ Στο Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνικής Ιστορίας στο Άμστρενταμ μας διασόζονται του Μαρξ από εκείνη την περίοδο γεμάτα αποσπάσματα από τον Αριστοτέλη, τον Σπινόζα,τον Λάιμπνιτς, τον Βάκωνα και άλλους κλασικούς φιλοσόφους.Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.53
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.51-52
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.54 κεξ
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.62-63
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.64
- ↑ Καρλ Μαρξ, Διαφορά της δημοκρίτειας και επικούρειας φυσικής φιλοσοφίας.Διδακτορική διατριβή,μτφρ.,εισαγ.επιμέλ.Παναγιώτης Κονδύλης, εκδ.Γνώση, Αθήνα, 1983
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.48
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.68
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.74
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.69-70
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.70
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.74
- ↑ Ζαν-Μισέλ Μπενιέ, Ιστορία της νεωτερικής και σύγχρονης φιλοσοφίας. Φυσιογνωμίες και έργα, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 1999,σελ. 767
- ↑ Γι αυτά τα θέματα δεν υπήρχαν απαντήσεις στη φιλοσοφια του Χέγκελ. Όπως ο ίδιος ο Μαρξ σημείωνε σε επιστολή του στον Ένγκελς, το ενδιαφέρον του γι’ αυτά τα θέματα τον έκαναν να παρατήσει την καθαρή πολιτική και να ασχοληθεί με τα οικονομικά ζητήμτατα και να γίνει σοσιαλιστής. Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.78
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.49, 181
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.54
- ↑ Όταν η εφημερίδα δημοσίευσε άρθρο κατά της Ρωσίας ο Τσάρος Νικόλαος I δυσαρεστημένος από τη δημοσίευσή του ζήτησε να κλείσει.Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.81 κεξ
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.88-90
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.92
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.57
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.97-99
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.112
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.113
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.117
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.115
- ↑ Ζαν-Μισέλ Μπενιέ, Ιστορία της νεωτερικής και σύγχρονης φιλοσοφίας. Φυσιογνωμίες και έργα, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 1999,σελ. 768
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.116
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.136
- ↑ Η οποία δεν είχε βρει εκδότη το 1846 Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.138, 143
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.101, 182
- ↑ Ο παππούς της Philipp Westpahalen ήταν σύμβουλος και ιδιαίτερος γραμματέας του δούκα Φερδινάνδου της Βρουνσβίκης. Η γιαγιά της καταγόταν από σκώτους ευγενείς. Ο πατέρας της Τζέννης ήταν γλωσσομαθής και λάτρεις των κλασικών γλωσσών. Όταν πέθανε η πρώτη του γυναίκα ξαναπαντρέυτηκε τηνν Καρολίνα Heubel και απέκτησε στις 12 Φλεβάρη 1814 στο Σαλτσβέντελ την Τζέννη. Ο πατέρας της είχε 1600 τάλιρα μσθό το χρόμνο και εισοδήματα από κτήματα. Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.39-43
- ↑ Τμήμα της μεταξύ τους αλληλογραφίας στο: Τζένη φον Βεστφάλεν Μαρξ, Λατρεμένε μου Καρλ…, Η γυναίκα του Καρλ Μαρξ εξομολογείται,μτφρ. Γιούλη Τσίρου, εκδ.Ποικίλη Στοά, Αθήνα, 2015
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.30
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.45
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.65
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.91
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.90
- ↑ Ο Μαρξ αγαπούσε τον πατέρα του. Η κόρη του Ελεονόρ θυμάται πως είχε πάντα μαζί του μια φωτογραφία του από μια παλιά δαγκεροτυπία. Όταν ο Καρλ Μαρξ πέθανε υπήρχε μαζί του μέσα στο πορτοφόλι του και ο Ένγκελς την έβαλε στο φέρετρό του. Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.27
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.42
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.56
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.92
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.181
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.182
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.124
- ↑ .Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.91
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.474
- ↑ Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.474
- ↑ Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987,σελ.173 Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979,σελ.474
- ↑ Korsch, Karl, Ἀπὸ τὴ διαλεκτικὴ τοῦ Χέγκελ στὴ διαλεκτικὴ τοῦ Μάρξ, Ἀθήνα, Ἔρασμος, 1976
- ↑ Μπιτσάκης, Ευτύχης,«Η μαρξιστική γνωσιολογία». Πολιτιστική 30 (1986), 41-53
- ↑ Ραϋμόν Αρόν (1984). Η Εξέλιξη της Κοινωνιολογικής Σκέψης , τόμος Α’. ΓΝΩΣΗ. σελ. 199.
- ↑ Schacht, R. L.: «Αλλοτρίωση: από τον Μεσαίωνα ως τον Μαρξ». Μετάφρ. Δημήτρης Τσαούσης. Εποπτεία 52 (1980), 923-928.
- ↑ Israel, Joachim: «Για μια τυπολογία των θεωριών της αλλοτρίωσης». Μετάφρ. Δημήτρης Τσαούσης. Εποπτεία 52 (1980), 951-957.
- ↑ Barth, Hans, «Ἡ ἰδέα τῆς ἀλλοτρίωσης τοῦ ἀνθρώπου στὸν Ρουσώ » , Εὐθύνη, 72 (1977), σσ. 630-633
- ↑ «Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά Χειρόγραφα του 1844». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2011.
- ↑ Νικολάου-Σμοκοβίτη Λ., (1994), Κοινωνιολογία: Κοινωνία και Κοινωνική Ζωή,Αθήνα:Εκδόσεις Σταμούλη
- ↑ Γεωργόπουλος, Νένος, «Η έννοια της αλλοτρίωσης κατά τον πρώιμο Μαρξ». Δωδώνη 14/Γ΄ (1985), 71-86.
- ↑ Μανιάτης, Γ.: «Η έννοια της αποξένωσης στο Μαρξ». Επιστημονική σκέψη 12 (1983), 15-29.
- ↑ Ollman, B, «Η αλλοτρίωση στον Μαρξ». Μετάφρ. Δημήτρης Τσαούσης. Εποπτεία 52 (1980), 929-945
- ↑ Kaufmann, W.: «Η αλλοτρίωση σήμερα. Σύγκλιση μαρξισμού και υπαρξισμού». Μετάφρ. Δημήτρης Τσαούσης. Εποπτεία 52 (1980), 947-949.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μανιάτης, Γ.: «Η έννοια της αποξένωσης στο Μαρξ». Επιστημονική σκέψη 12 (1983), 15-29.
- Τζένη φον Βεστφάλεν Μαρξ, Λατρεμένε μου Καρλ…, Η γυναίκα του Καρλ Μαρξ εξομολογείται,μτφρ. Γιούλη Τσίρου, εκδ.Ποικίλη Στοά, Αθήνα, 2015
- Καρλ Μαρξ, Διαφορά της δημοκρίτειας και επικούρειας φυσικής φιλοσοφίας.Διδακτορική διατριβή,μτφρ.,εισαγ.επιμέλ.Παναγιώτης Κονδύλης, εκδ.Γνώση, Αθήνα, 1983
- Μπιτσάκης Ευτύχης, «Η μαρξιστική γνωσιολογία», Πολιτιστική 30 (1986), 41-53
- Ζαν-Μισέλ Μπενιέ, Ιστορία της νεωτερικής και σύγχρονης φιλοσοφίας. Φυσιογνωμίες και έργα, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 1999
- Werner Blumenberg, Μαρξ, μτφρ. Φωτεινή Γεωργίνη-Πρεβεδούρου, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα,1987
- Μπορίς Νικολαϊέβσκι,Όττο Μαίννχεν-Χέλφεν, Καρλ Μαρξ, μτφρ.Φ.Φωτίου, εκδ.Ράππα,Αθήνα,1979
- Ollman, B, «Η αλλοτρίωση στον Μαρξ». Μετάφρ. Δημήτρης Τσαούσης. Εποπτεία 52 (1980), 929-945
- Schacht, R. L., «Αλλοτρίωση: από τον Μεσαίωνα ως τον Μαρξ». Μετάφρ. Δημήτρης Τσαούσης. Εποπτεία 52 (1980), 923-928.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 | Στη Βικιθήκη υπάρχει υλικό που έχει σχέση με το θέμα: Συγγραφέας:Καρλ Μαρξ |
 | Στα Βικιφθέγματα υπάρχει υλικό σχετικό με το λήμμα: Καρλ Μαρξ |
- Καρλ Μαρξ. Το Κεφάλαιο. 3 τόμοι
- Καρλ Μαρξ – Φρίντριχ Ένγκελς. Κομμουνιστικό μανιφέστο
- Αρχείο Μαρξ στα Ελληνικά
- Αρχείο Μαρξ στα Γερμανικά
- Αρχείο Μαρξ στα Αγγλικά
- Ιστοσελίδα του σεμινάριου Μαρξ της Σορβόννης και κείμενα για τον μαρξισμό στα Γαλλικά
- Μαρξ και Δικαιοσύνη
- Το σύστημα της λογικής του Χέγκελ και το σύστημα λογικής στο «Κεφάλαιο» του Μαρξ
- Το πρόβλημα της αντίφασης στο «Κεφάλαιο» του Μαρξ
- Για τη σημασία της Λογικής του «Κεφαλαίου» του Κ. Μαρξ
- Stanford Encyclopedia of Philosophy
Διαβάστε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βασιλογιάννης, Φίλιππος, «Δύο επιχειρήματα του Marx κατά της ατομικής ιδιοκτησίας», Ισοπολιτεία, τομ. 6 (2002),σελ. 83 – 102
- Σούρλας, Παύλος, «Η κριτική τoυ νεαρoύ Marx κατά της Ιστoρικής Σχoλής τoυ Δικαίoυ». Το Σύvταγμα 11 (1985), σελ. 1-12
- Korsch, Karl, Ἀπὸ τὴ διαλεκτικὴ τοῦ Χέγκελ στὴ διαλεκτικὴ τοῦ Μάρξ, Ἀθήνα, Ἔρασμος, 1976
- Kolakowski, Leszek, «Ὁ Karl Marx καὶ ὁ κλασικὸς ὁρισμὸς τῆς ἀλήθειας » , Θεωρία καὶ Κοινωνία, 6 (1992), σσ. 281-308
- Hobsbaum, Eric John, Ἡ συμβολὴ τοῦ Κάρολου Μάρξ στὴν ἐπιστήμη τῆς ἱστορίας, Ἀθήνα, Ε.Μ.Ν.Ε. – Μνήμων, 1981
- Heller, Agnes, «Μὰρξ καὶ νεωτερικότητα » , Λεβιάθαν, 1 (1988), σσ. 65-81
- Giudicelli, S., «Ἡ ἔννοια τῆς ἀλλοτρίωσης ἀπὸ τὴ θεωρία στὴν καθημερινὴ πρακτική » , Θέσεις, 6 (1984), σσ. 77-93
- Garaudy, Roger, « Ὁ Μαρξισμὸς καὶ ἡ φιλοσοφία τῆς ἐποχῆς μας», στό: Α΄ Ἑβδομάδα σύγχρονης σκέψης (12-20 Μάη 1965), Ἀθήνα, Θεμέλιο, 1966, σσ. 1-61
- Ζαχαρέας, Αιμίλιος, Η ιστορία των εκδόσεων του Καρλ Μαρξ. «Γαβριηλίδης», Αθ. 2010.
- Κασιμάτης, Γρ., «Ο Κάρολος Μαρξ και οι κοινωνικές τάξεις. (Συμπληρωματικές σκέψεις για τον δημιουργό του ‘επιστημονικού σοσιαλισμού’)». Νέα Εστία 113 (1983), 778-792.
- Schmidt, Alfred, «Η έννοια της φύσης στον Μαρξ», Μετάφρ. Ζωή Βασιλείου, Ο πολίτης 97 (1989), 41-49.
- Mamardashvili, M., «Ανάλυση της συνείδησης στο έργο του Κ. Μαρξ», Επιστημονική Σκέψη 43 (1989), 21-30.
- Νούτσος Παναγιώτης, «Οι ιδέες του Karl Marx στην Ελλάδα. Ένα συμπόσιο». [Γιάννινα 4-7 Νοεμβρίου 1988], Τα Ιστορικά 5 (1988), 399-401.
- Μπασκόζος Γιάννης, «Ο Μαρξ και ο Έγκελς για τον πολιτισμό και την πολιτιστική εξέλιξη». Διαβάζω 195 (1988), 69-71.
- Χρύσης, Αλέξανδρος, «Συμβολή στην κριτική της Χεγκελιανής φιλοσοφίας του δικαίου. Εισαγωγή [του Καρλ Μαρξ]. Μια κριτική ανάγνωση». Επιστημονική σκέψη 35 (1987), 60-68.
- Πλάγγεσης Γιάννης, «Ο Μαρξ για το κράτος και την πολιτική», Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 3 (1986), 27-35.
- Νούτσος Παναγιώτης, «Προβλήματα ερμηνείας της σκέψης του Marx». Δωδώνη 15/Γ (1986), 9-24.
- Μπιτσάκης Ευτύχης, «Από τη διαλεκτική του Χέγκελ στη διαλεκτική του Μαρξ», Πολιτιστική 22 (1985), 49-58.
- Γεωργόπουλος Νένος, «Η έννοια της αλλοτρίωσης κατά τον πρώιμο Μαρξ». Δωδώνη 14/Γ΄ (1985), 71-86.
- Πάσχος, Γιώργος ,«Η έννοια της επανάστασης στα νεανικά έργα του Καρλ Μαρξ (1843-45)». Ο πολίτης 67-68 (1984), 10-16.
- Παππά, Έλλη, «Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία στο έργο του Μαρξ». Κομμουνιστική επιθεώρηση 6 (1983), 92-96.
- Μπιτσάκης, Ευτύχης, «Το ανθρωπολογικό στοιχείο στο έργο του Καρλ Μαρξ». Αντί 234 (1983), 43-
- Conquest, Robert, Ποῦ ἔκανε τὸ λάθος ὁ Marx, Ἀθῆναι, Ἄγκυρα, 1971
- Croix de Ste, G. E. M., «Ὁ Κὰρλ Μὰρξ καὶ ἡ μελέτη τοῦ ἀρχαίου κόσμου . Τὸ πρόβλημα τῶν τάξεων» , Ὁ Πολίτης, 69-70 (1985), σσ. 44-52
- Fischer, Ernst, Marek, Franz, Τί εἶπε πραγματικὰ ὁ Μάρξ,Γραμμένος Μπάμπης, Ἀθήνα, Γλάρος, 1975
- Fromm, Erich, «Ἡ προσφορὰ τοῦ Μάρξ στὴν κατανόηση τοῦ ἀνθρώπου » , Τομές, 6 (1975), σσ. 12-19
- Fromm, Erich, Ἡ εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου στὸν Μάρξ, Ἀθήνα, Μπουκουμάνης, 1975
- Frossard, André, «Μάρξ καὶ κομμουνισμός » , Ἱστορία γιὰ σᾶς, 2 (1971), σσ. 84-89
- Lafargue, Paul, Ἡ ἱστορικὴ μέθοδος τοῦ Κὰρλ Μάρξ, Ἀθῆναι, Γκοβόστης, χ. χ
- Stedman Jones, Gareth (2016). Karl Marx: Greatness and Illusion. Κέημπριτζ, MA: Belknap Press.
