από Αναρχικός Πυρήνας “Σύγκριση”
Κάποια λόγια για το κράτος και την πατριαρχία
Επιχειρώντας μια τέτοια βουτιά στο μακρινό παρελθόν δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι. Δεν μπορούμε να μιλάμε με απόλυτη σιγουριά για χιλιάδες χρόνια πριν. Ωστόσο και γνώση υπάρχει και κάποια συμπεράσματα μπορούν να βγουν.
Το κράτος μετά την επανάσταση
Κανένα κράτος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό σκοπό. Για να εξαλειφθούν τα κατάλοιπα της παλαιάς κοινωνίας -έπειτα από μια επανάσταση- θέλει χρόνο. Ωστόσο, αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι το κράτος θα πρέπει να παραμείνει. Δεν μπορούμε να φτάσουμε στην ακρατική κοινωνία χρησιμοποιώντας το κράτος, γιατί απλά θα αναπαράγουμε.
Για τα ζητήματα της κομμούνας, τον λόγο τον έχει ιδία η κομμούνα. Άμεση καταστροφή του κράτους, όλα στην κομμούνα . Προσοχή, δεν επιδιώκουμε αυτόνομες συντεχνίες και συνεταιρισμούς που συντηρούν τους ανταγωνισμούς και τις συναλλαγές. Αποκομμένους παραγωγούς με ατομική ή ομαδική ιδιοκτησία και ελεύθερο εμπόριο. Αλλά κοινωνικοποίηση των παραγωγών με συλλογική ελευθερία. Δεν θέλουμε μια κατακερματισμένη παραγωγή, αποκομμένη από το σύνολο της πραγματικότητας και από την ίδια την εργασία, συνεχίζοντας να υπάρχει ένας καταμερισμός της εργασίας και η αλλοτρίωση της. Έλεγχος (από εμάς για εμάς), οργάνωση, σχεδιασμός, κοινωνικοποίηση. Η διαχείριση και ο σχεδιασμός της κοινωνίας δε γίνεται μόνο απλά σε κάποια συγκεκριμένα κομμάτια. Οφείλουμε να υπάρχει κι ένας γενικός σχεδιασμός. Επειδή θα υπάρχει ένας γενικός σχεδιασμός (συνολικός καλύτερα) δε σημαίνει ότι αυτός πρέπει να πραγματοποιήσει ένα κέντρο.
Η ένοπλη κατάκτηση της κάθε κοινότητας δε σημαίνει εκμετάλλευση . Η κατάληψη όλου του εδάφους από τους επαναστάτες δε σημαίνει καταπίεση . Δεν πρέπει να έχουμε ενδοιασμούς να κατευθυνθούμε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Το κράτος δεν είναι ένα πολιτικό εργαλείο που ανάλογα ποιο χέρι το χρησιμοποιεί, παίρνει αντίστοιχα και τη συγκεκριμένη μορφή. Οι αναρχικοί δικαιώθηκαν ιστορικά ως προς αυτήν τους την παρατήρηση, ενώ οι αριστεροί συνεχίζουν να δικαιολογούν τον κοινοβουλευτισμό και τις ρεφορμιστικές τους πρακτικές με βάση την ανάλυση τους για το κράτος. Αν το καλοσκεφτούμε δεν «υποκρίνονται», στην πραγματικότητα πιστεύουν σε αυτό που πιστεύουν. Απλά, έχουν λάθος αντίληψη. Όχι ότι η υποκρισία τους δεν περισσεύει σε πολλά άλλα…
Τι είναι το κράτος
Η αναγκαιότητα για την καταστροφή του κράτους μετά την επανάσταση (κι όχι η διατήρηση του), προκύπτει από το τι είναι το ίδιο το κράτος.
Το κράτος είναι ένας ζωντανός μηχανισμός ταξικής κυριαρχίας και αντιπανάστασης. Όμως δεν είναι ένα εργαλείο που στα χέρια κάποιων θα αποκτήσει θετικό πρόσημο, αφού μην ξεχνάμε ότι το κράτος είναι μια κοινωνική σχέση κυριαρχίας, ιεραρχίας και ανάθεσης. Έτσι, για τους αναρχικούς η καταστροφή του κράτους είναι ένα αναπόσπαστο κεντρικό κομμάτι του αγώνα τους, αφού όσο αυτό υπάρχει, θα μπορεί να ανανεώνει τις σχέσεις κυριαρχίας, θα μπορεί να ξαναγεννηθεί μια άρχουσα τάξη, να εμπεριέχεται πάντα το σύνολο των αλλοτριωμένων σχέσεων. Το κράτος δεν είναι απλώς μια μορφή σταθερής ύπαρξης εκμεταλλευτικών σχέσεων αλλά και η διαρκής στιγμή αναπαραγωγής τους.
Το κράτος είναι μια μορφή εξουσίας ( θα αναφέρουμε τη λέξη εξουσία μόνο με μια αρνητική έννοια, χωρίς περαιτέρω αναλύσεις σε αυτό το κείμενο μας). Αποτελεί την έκφραση των συμφερόντων της άρχουσας τάξης. Είναι η παγίωση της ισχύος τους. Ωστόσο δεν ένα «άψυχο όργανο» που διευκολύνει την ηγεμονία κάποιων. Πρέπει να τονίσουμε ότι το κράτος είναι «σχέση» που θρέφει και αναπαράγει πολλά δεινά. Το κράτος δεν είναι ουδέτερο. Είναι από τη φύση του κατασταλτικού μηχανισμού. Είναι η οργανωμένη πολιτική οντότητα που κατέχει το μονοπώλιο της ζωής και του θανάτου. Είναι μια ζωντανή κίνηση… μια πολιτική έκφραση αναπαραγωγής καταπιεστικών σχέσεων. Το κράτος είναι συσσώρευση ισχύς σε ένα σημείο (συγκεντρωτισμός), ενάντια στο μοίρασμα της δύναμης σε όλους. Άρα είναι διαμεσολάβηση και εξουσία. Ωστόσο η εξουσία δεν υπάρχει μόνο σε ένα σημείο ή από ένα σημείο και ενάντια σε όλους, αλλά φεύγει διάχυτη μέσα στην κοινωνία. Επέκταση και κυριαρχία. Σε καμία περίπτωση η ύπαρξη αυτής της μοριακότητας δεν πρέπει να μας κάνει να μην βλέπουμε την κοινωνία ως ολότητα. Να μην μιλάμε για ταξικό σύστημα και για ένοπλες αντιπαραθέσεις.
Ωστόσο διαφωνούμε με κάποιους συντρόφους σχετικά με την έλευση του κράτους και της πατριαρχίας. Καθώς διευρύνουμε την οπτική μαζί της συζήτησης -όλοι με τις διαφορές μας- κι από αυτό που βγήκε κάτι καλύτερο.
Βέβαια πέρα από τους καλούς μας συντρόφους με τους οποίους έχουμε κάποιες διαφωνίες (στην πραγματικότητα ίσως δεν υπάρχουν), να μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και εκείνα τα αντιδραστικά ιδεολογήματα μετανεωτερικότητας που προσπαθούν εκούσια να βγάλουν το ταξικό περιεχόμενο από τις καταστάσεις (ή να το βάλουν με τους). όρους που θέλουν αυτοί μέσα από τον ιδεαλιστικό τους υποκειμενισμό).
Σχετικά με την έλευση του κράτους και της πατριαρχίας
Το κράτος είναι προϊόν της κοινωνίας σε μια ορισμένη βαθμίδα εξέλιξης. Το κράτος δεν υπήρχε πάντα. Είναι προϊόν της ιστορικής εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών. Δεν είναι μια φυσική αναγκαιότητα για την ευημερία της ανθρωπότητας, αλλά για την καταδυνάστευση της. Η ελεύθερη δραστηριότητα είναι γνώρισμα του ανθρώπου και όχι οι καταστάσεις ετερονομίας. Έτσι πορεύτηκε ο άνθρωπος για χιλιάδες χρόνια με ενιαία θέληση για ζωή « να αποφασίσουμε εμείς για τους εαυτούς μας και η δύναμη μας να έχει κοινωνικό χαρακτήρα ». Από τη στιγμή που η δύναμη χάσει το συλλογικό της χαρακτήρα και πάει σε λίγους, η κομμούνα χάνει τον ελεύθερο χαρακτήρα της και καταλήγει σε σήψη (όπως και έγινε).
Ωστόσο, η αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων, οι συγκεκριμένοι καταμερισμοί εργασίας και το πλεόνασμα της παραγωγής που πρόεκυψε, η ιδιοκτησία κ.α είναι αυτά που δημιούργησαν το κράτος και την πατριαρχία και όχι το αντίθετο. Σίγουρα από τη στιγμή που υπάρχει το κράτος και η εξουσία ανά στιγμή μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Υπό την έννοια ότι και καλή θέληση να έχει κάποιος, αν αυτός λειτουργεί ως διαμεσολαβητής (με συγκέντρωση εξουσίας σε ένα σημείο και για λίγους), θα αρχίσουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα ακόμα κι αν δεν υπάρχουν. Ωστόσο, για τη δημιουργία του κράτους και της εξουσίας προϋπήρξαν και θα πρέπει να δούμε και να φτάσουμε στη ρίζα των προβλημάτων. Χρειάζεται μια επίθεση σε όλα αυτά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Τα πρωταρχικά αίτια που πρόεκυψαν και οι συνθήκες της εκάστοτε περιόδου δεν μπορούν να δικαιολογηθούν για τις μετέπειτα συνειδητές καταπιεστικές συμπεριφορές κάποιων ανθρώπων. Άλλωστε μέσα στα αίτια υπάρχει πάντα και η ενεργή συμμέτοχη των υποκειμένων.
Αν δε μιλήσουμε για λόγους ελλοχεύει ο κίνδυνος να προσπαθούμε στο κράτος και την εξουσία έναν μεταφυσικό χαρακτήρα. Δε λέμε ότι με όλους τους συντρόφους που διαφωνούμε ότι αυτοί έχουν μια ιδεαλιστική ανάλυση (που δυστυχώς υπάρχει στον αναρχικό χώρο, όχι στην αναρχία ). Ωστόσο θεωρούμε ότι υπάρχει μια γενικευμένη ασάφεια και έχουμε διαφορετική γνώμη. Αυτή η ασάφεια οδηγεί σε πολλούς νέους ανθρώπους να μιλούν για μια καταπάτηση της ατομικής τους ελευθερίας και ανεξαρτησίας από ένα αφηρημένο κακό, χωρίς να γνωρίζουν το πρόβλημα μέσα σε ποιον βρίσκονται, παραγνωρίζοντας ότι το άτομο είναι κοινωνικό προϊόν, αφού το βλέπουν ξέχωρα από τις εκάστοτε συνθήκες και τους μεταβαλλόμενους αντικειμενικούς νομούς της φύσης και της κοινωνίας.
Κάπως έτσι αναλύουν τα πράγματα και για την πατριαρχία, ξεχνώντας ότι τα πάντα μέσα στον καπιταλισμό αλλάζουν. Οι κοινωνικές σχέσεις μεταβάλλονται. Ο καπιταλισμός τα ρουφάει όλα μέσα στις δίκες του ορέξεις. Είναι η ανάγκη του κεφαλαίου για απεριόριστη επέκταση. Έτσι το καθετί (πχ η πατριαρχία) λαμβάνει μια νέα μορφή που καθορίζεται από τις καπιταλιστικές σχέσεις. Έτσι οτιδήποτε υπερασπιζόμαστε ή εναντιωνόμαστε μέσα στον καπιταλισμό δεν μπορεί παρά να έχει ταξικό πρόσημα.
Ο αληθής ισχυρισμός που λέει ότι η πατριαρχία είναι πριν τον καπιταλισμό, δεν υποδηλώνει κάτι… Θαρρείς είπε κανείς ότι ο καπιταλισμός ήταν το πρώτο ταξικό σύστημα. Προηγήθηκε το φεουδαρχικό και το δουλοκτητικό σύστημα. Και φυσικά ούτε αυτό υποδηλώνει κάτι… καθώς και σε αυτά τα συστήματα υπήρχαν πατριαρχία. Άρα, θα πρέπει να κάνουμε μια πιο μακρινή ιστορική ανάδρομη και να ψάξουμε το τι συνέβη.
Ωστόσο τίποτα δεν μπορεί να φέρει σύγχυση στον ταξικό μας αγώνα. Όχι μόνο γιατί όπως προαναφέραμε οι κοινωνικές σχέσεις μέσα στον καπιταλισμό κινούνται στους ρυθμούς του κεφαλαίου, αλλά και γιατί όσο υπάρχουν ταξικές κοινωνίες που μιλάμε για όλες τις τάξεις.
************
Κατά την διάρκεια της προταξικής ιστορίας υπήρξε μια ιστορική φάση κατά την οποία υπήρχε η ανάπτυξη της καλλιέργειας, η “εξημεροποίηση” των ζώων και αργότερα η αναπαραγωγή και η “περιποίηση” τους και γενικότερα η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας (Αφού οι άνθρωποι δεν μετακινούνταν όσο παλιά, υπήρξε εξέλιξη των εργαλείων και γενικά μια αλλαγή των παραγωγικών δυνάμεων).
Οι άντρες βάσει του καταμερισμού της εργασίας της τότε εποχής, αναλάμβαναν τις συγκεκριμένες εργασίες και έτσι βρέθηκαν στα προνομιούχα θέση να είναι οι κάτοχοι του πλεονάσματος που παραγόταν (περνάει ως ιδιοκτησία στην κατοχή τους) και στη συνέχεια των μέσων παραγωγής (αυτή η συνθήκη δεν δημιουργήθηκε. ξαφνικά μέσα σε μια μέρα). Ατομική ιδιοκτησία στο πλεόνασμα, σε ζώα, σε καλλιεργημένη γη. Επίσης η υφαντουργία, η κηπουρική, η επεξεργασία μετάλλων, η ανακάλυψη και χρήση του σίδερου στην παραγωγική διαδικασία και τα άλλα επαγγέλματα που ξεχώριζαν, ανέπτυσσαν μια αυξανόμενη ποικιλία αγαθών. Όσο, όμως, αυξάνονταν τα προϊόντα της δουλειάς του ανθρώπου, τόσο αυτά ανταλλάσσονταν αντί να κατευθύνονται από τα παράγωγα. Εμπόριο, χρήμα και ταξικοί διαχωρισμοί. Η εξέλιξη αυτής της διαδικασίας οδήγησε σε μεγαλύτερο καταμερισμό εργασίας, σε προβληματικούς ρόλους και διαχωρισμούς και σταδιακά στην αποσύνθεση της πρωτόγονης κομμουνιστικής/αναρχικής κοινωνίας. Η δυνατότητα δημιουργίας αυτού του πλεονάσματος επέτρεψε σε κάποιους ανθρώπους να εκμεταλλευτούν την εργασία άλλων ανθρώπων και να ζουν σε βάρος τους.
Προσοχή, δεν υπάρχει κάποιος ντετερμινισμός που θα οδηγούσε την ανθρωπότητα σίγουρα σε κάποιες αρνητικές καταστάσεις και μάλιστα συλλήβδην όλη. Υπάρχει και η συμμέτοχη του υποκειμένου σε όλο αυτό. Υπάρχουν αναφορές ότι υπήρξαν φυλές που καταστρέφουν το πλεόνασμα ή απλά το αποθήκευαν.
Η σπιτική δουλειά της γυναίκας έχει τη σημασία της. Το νοικοκυριό έχει το δημόσιο χαρακτήρα του (σημαντικό χαρακτηριστικό εκείνων των κοινωνιών) Ανατρέπεται η συλλογική κουλτούρα. Ανατρέπεται η μητρογονική γραμμή, η οικογένεια γίνεται μονογαμική και η ιδιοκτησία του άντρα κληρονομείται στους απογόνους. Ο άνδρας, που είχε στην ιδιοκτησία του τα εργαλεία, τα ζώα και αργότερα τους αιχμάλωτους πολέμου και τους δούλους, έπρεπε να γνωρίζει ποιοι ήταν οι γνήσιοι απόγονοί του για να τους κληροδοτήσει την περιουσία του. Πέρασμα στην πατριαρχία, στον πολιτισμό, στο κράτος και τη δουλοκτητική κοινωνία.
Προηγουμένως η «μητριαρχία» δεν υπήρχε καθ’ολοκληρία (χρονικά και τοπικά) σε όλο τον κόσμο και όπου υπήρχε δεν ήταν κάτι εξολοκλήρου και κυριαρχικό. Η μητριαρχία είναι ένας όρος αδόκιμος, αφού από τη μια η θέση της γυναίκας δεν είχε να κάνει με μια εξουσιαστική αρχή και από την άλλη μιλάμε για μητρογονική γραμμή στο γένος και το μητρικό δίκαιο. Η υπεροχή που δίνει στη γυναίκα το μητριαρχικό δίκαιο δεν έχει κοινωνικό χαρακτήρα, αλλά φυσικό και οφείλεται στην ειδική θέση της γυναίκας στην τεκνοποίηση. Σε αυτή την ιστορική περίοδο οι γυναίκες ήταν ίσες με τους άνδρες και τα μέσα παραγωγής αποτελούν συλλογική ιδιοκτησία.
************
Πάμε τώρα να εξετάσουμε την άποψη που λέει ότι το κράτος δεν ήρθε ως αποτέλεσμα του κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας, της εμφάνισης της ιδιοκτησίας ( εκείνη που προήλθε από το πλεονέκτημα της παράγωγης) και των ταξικών διαχωρισμών, αλλά το αντίθετο. Που λέει ότι το κράτος και η πατριαρχία υπήρξαν πριν από όλα αυτά που αναφέραμε. Εννοώντας ότι υπήρξε πατριαρχία (ως μια καταπιεστική κυριαρχία) στις πρωτόγονες κοινωνίες… Εντούτοις, θα υπήρξαν φυλές ( και περίοδοι) στην πρωτόγονη κοινωνία όπου στη δομή μιας κοινότητας ο άντρας που είχε περισσότερες ασχολίες ή πιο μεγάλο ρόλο σε διάφορα θέματα ( με βάση τις συνθήκες που επικρατούσαν), χωρίς αυτό να υποδήλωνε καταπίεση και εκμετάλλευση.
Καταρχάς θεωρούμε ότι δεν υπάρχουν ιστορικές αναφορές για ύπαρξη θρησκειών (ως κάτι οργανωμένο) και ιερατείων (που εκμεταλλεύονταν και καταπίεζαν) πριν από όλα αυτά που αναφέραμε. Η κυριαρχία των ιερατείων δεν χρονολογούνται παλαιότερα “από την κατάσταση του πλεονάσματος της παραγωγής”, αλλά είναι κομμάτι της εποχής, και μάλιστα εξαιτίας αυτού του πλεονάσματος.
Υπήρξαν μάγοι και σαμάνοι που είχαν μια πιο ειδική γνώση σε κάποια θέματα, χωρίς να καταπίεζαν ή να εκμεταλλεύονταν. Υπήρξαν διάφορες δοξασίες, που άλλωστε υφίσταντο από την αρχή της ιστορίας της ανθρωπότητας. Υπήρξε ένας άκακος καταμερισμός της εργασίας που δεν είχε αντιπαλότητα. Υπήρξε συλλογική ιδιοκτησία (πχ κοινοκτημοσύνη στα μέσα παραγωγής και στα αποτελέσματα της). Η ατομική ιδιοκτησία περιορισμένη και δεν ήταν ανταγωνιστική ( βέβαια η ιδιοκτησία, ο μονοδιάστατος καταμερισμός και η υπερεξειδίκευση πάντα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα.)
Οι ιστορικές αναφορές σε Αιγύπτιους, Φοίνικες, Σύριους και Σουμερίους και το πως έπρατταν τα διάφορα βασίλεια, δείχνουν ακριβώς και τις χρονολογίες για τις συνομιλίες μας, δηλαδή αν έχουν έρθει οι ταξικοί διαχωρισμοί. Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι υπήρξαν και γυναίκες αρχαίες βασίλισσες και πριγκίπισσες και φυσικά υπήρξαν και άντρες δούλοι. Ωστόσο, οι γυναίκες δούλες είχαν να αντιμετωπίσουν και τη φυλετική διάκριση που είχε προκύψει από τις νέες συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί. Ιερείς που προκάλεσαν κι αυτοί άρχισαν ανάγκαζαν δούλους τους παραδίδουν την παράγωγή τους υπό το φόβητρο ενός θεού. Το φόβητρο του θεού είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί για την επιλογή κάποιου σκοπού, σε μια εποχή που ζούσαν οι άνθρωποι με “θρησκευτικά” αφηγήματα.
Ακόμα κι αν υπάρχουν αναφορές (πριν την εποχή της γεωργίας) για περιπτώσεις ιεραρχιών με εξουσιαστικές συμπεριφορές, αυτές που είχαν σκοπό να υπάρξει όφελος από την παραγωγή. Αν και δεν υπάρχουν περιπτώσεις που δεν ήταν ο κέρδος από την παραγωγή, αυτές οι συμπεριφορές ήταν απότοκο των ευρύτερων παραγωγικών σχέσεων. Η αναφορά για προνομιούχους ανθρώπους και για ιεραρχίες που καταπιέζονται είναι αφηρημένη, χρειάζονται κίνητρα. Κι ανεξαρτήτως ποια είναι τα κίνητρα, αυτό που αδιαμφισβήτητα πρέπει να δούμε ποια είναι τα αίτια.
Ακόμη κι αν προκύψουν εξουσιαστικές συμπεριφορές, που δεν από τον ρόλο του ατόμου στην παραγωγή ή στα μέσα, οι παραγωγικές σχέσεις είναι και πάλι η βάση. Ακόμα κι αν πούμε ότι το κίνητρο κάποιου μπορεί να είναι η υπέρμετρη κοινωνική αναγνώριση ή η προσπάθεια κάποιων να νιώσουν ανώτεροι μέσω μιας πνευματικής εξουσίας, όλα εξηγούνται (είναι όπως μέσα σε μια ταξική κοινωνία λέμε όλα αναλύονται ταξικά ). Δεν υπάρχει ιδεολογική πάλη, ιδεολογική εξουσία και σκλαβιά, χωρίς υλιστική βάση. Ακόμα κι αν παρατηρήσουμε δυο νέους ανθρώπους που μπορεί να μην βρίσκονται άμεσα στην παράγωγη και να δούμε τις εξουσιαστικές συμπεριφορές που μπορεί να προκύψουν, αν κάποιος τις δει αυτοστιγμεί μπορεί να μιλήσει για κάποια ειδικά κίνητρα, ωστόσο αν δεν δει τα πράγματα ξεκομμένα από το συνολικό κοινωνικό πεδίο. της εποχής τους, θα δει τα γενικά αίτια που υπάρχουν . Άλλωστε κι ένας μαθητής βρίσκεται στην παράγωγη. Άλλωστε ο κάθε άνθρωπος σε κάθε μέρος, σε κάθε στιγμή είναι κομμάτι της παράγωγης/αναπαραγωγής.
Κι αν κάποιος επικαλεστεί τις δοξασίες, τα μυθολογικά αφηγήματα, τις οντολογικές-κοσμολογικές αναζητήσεις, το φόβο των θεών για να επιχειρηματολογήσει λέγοντας ότι όλα δεν έχουν να κάνουν με τις παραγωγικές σχέσεις (κάποιοι μπορούν να κάνουν λόγο και για θεόπνευστα χαρακτηριστικά). τη γνώμη μας και πάλι λάθος. Γιατί, ανεξαρτήτως τι είχαν στο μυαλό τους οι άνθρωποι της τότε εποχής, όλα αυτά δεν αναλύονται ιδεαλιστικά, αλλά υλιστικά. Αφού η απαρχή της ιδεαλιστικής θεώρησης υπάρχει από πολύ παλιά, σε συνθήκες πολύ χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης της παραγωγής όταν οι γνώσεις που είχαν οι άνθρωποι για τον κόσμο, ήταν πολύ φτωχές. Έτσι και πάλι είναι οι παραγωγικές σχέσεις που έχουν τη σημασία τους (Για παράδειγμα μιλώντας για ακόμα πιο παλιά, η θέση του άντρα στο κυνήγι και τις ικανότητες που ανέπτυξε είχε άμεση σχέση με τις περισσότερες παραγωγικές σχέσεις που επικρατούσαν).
Δεν είναι μια συνωμοσία των αντρών έναντι των γυναικών. Δεν είναι μια μεγάλη εθνική, παρόλο που κατά βάση οι άντρες άρχισαν να έχουν τα ηνία, αλλά υπάρχουν κοινωνικά αίτια. Το πατριαρχικό δίκαιο στην οικογένεια δεν ήταν μια υπεριστορική νοητική κατασκευή, αλλά εμφανίστηκε ως αποτέλεσμα της ίδιας της κοινωνικής εξέλιξης. Επομένως έχουμε μια υλιστική ερμηνεία των λόγων που γεννήθηκε η καταπίεση των γυναικών.
Σίγουρα, και πριν το κομβικό σημείο του πλεονάσματος της παράγωγης, πολλά πράγματα που έπαιξαν το ρόλο τους. Και οι καταμερισμένοι εργασίες, και οι διάφορες μορφές ιδιοκτησίας που προϋπήρξαν μπορούν να αρνηθούν για αυτά που ήρθαν αργότερα. Ωστόσο, δεν μπορούμε να κρίνουμε τις πρωτόγονες συνθήκες με τα μάτια του σήμερα, είναι άστοχο. Και να θεωρούμε ότι κατά τη διάρκεια της πρωτόγονης κοινωνίας ότι οι διακρίσεις με βάση το φύλο στον καταμερισμό εργασίας ήταν σεξιστική. Να κατακρίνουμε τους ανθρώπους γιατί κυνηγούσαν τα ζώα ή γιατί για κάποιο χρονικό διάστημα υπήρξε αιμομιξία. Όταν μάλιστα τα πράγματα ήταν πρωτόλεια και οι συνθήκες δύσκολες και μάλιστα αυτοί οι άνθρωποι μπόρεσαν να ζήσουν ελευθέρα χωρίς εκμετάλλευση για χιλιάδες χρόνια.
Η μητρογονική γραμμή ήταν αυτή που υπήρχε ως επί των πλείστων στην πρωτόγονη κοινωνία, κι ανάλογα τις συνθήκες οι ρόλοι κατανέμονταν κυρίως σε σχέση με το φύλο. Έτσι, δεν είχε σημασία σε κοινότητες η συμβολή της γυναικείας ή του άντρα ήταν πιο μεγάλη καθώς δεν υπήρχε κάποια κοινωνική άποψη. Όπως και μέσα σε μια ταξική κοινωνία δεν έχει σημασία αν ο τύραννος πάνω από το κεφάλι μας είναι άντρας ή γυναίκα. Αυτό το λέμε για κάποιους που πιστεύουν ότι η ισότητα και η μη εκμετάλλευση στον πρωτόγονο κόσμο προκύπτουν από ένα σύστημα μητριαρχίας (δηλαδή προσπερνούν τις συνθήκες) και ζητούν να επιστρέψουμε σε μια «μητριαρχική κοινωνία»(άλλωστε όπως είπαμε δεν υπήρχε καθολική κοινωνική μητριαρχία, αλλά μητρογονική. γραμμή). Προσδίδοντας στη γυναίκα μια μεταφυσική φυσική ανωτερότητα έναντι του άντρα.
Προς μια αταξική αναρχική κοινωνία και το ξεπέρασμα όλων αυτών.
Άλλωστε η πατριαρχία είναι κοινωνικό προϊόν και όχι προϊόν εγγενών διαφορών ανάμεσα στα φύλα (αναπαράγοντας τον βιολογικό ντετερμινισμό). Τα κοινωνικά ζητήματα που αφορούν τα φύλα μέσα σε μια ταξική κοινωνία, δεν πρέπει να αναλύονται με βάση το φύλο. Δεν έχει ουσία να ψάχνουμε για στατιστικά στοιχεία για τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας, αν σε αυτά βρίσκονται περισσότεροι οι άντρες ή οι γυναίκες. Δεν έχει κανένα νόημα να «επιτίθεται» κάποιος στον άντρα ή στη γυναίκα, καλλιεργώντας τέτοιους ανταγωνισμούς, αλλά να ψάχνουμε τα αίτια των όποιων ανισοτήτων. Οι πατριαρχικές σχέσεις δεν αναλύονται με ψυχολογικούς όρους. Δεν είναι αποτέλεσμα της υποκειμενικής άποψης των αντρών των αντίθετων ανισοτήτων, παραβλέποντας ή υποβαθμίζοντας το συνολικό κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό, πολιτιστικό πλαίσιο που διαμορφώνουν ιστορικά την κοινωνική θέση της γυναίκας. Δεν μπορεί κάποιος να παρουσιάσει τα αποτελέσματα ως αίτια, και να ανάγουν δευτερεύοντα αίτια σε πρωτεύοντα. Δεν είναι απλά ότι δεν αντιλαμβάνονται να συλλάβουν τον κόσμο ως ολότητα, αλλά το αρνούνται , κι αυτό περνάει παντού κοινωνικά (πολιτικά, πολιτισμικά, πολιτιστικά). Φυσικά, υπάρχει διαφορετικότητα στα άπειρα κομμάτια της ολότητας (η οποία δεν είναι ολοκληρωμένη και κλειστή) και μαζί με τη γενική ανάλυση που υπάρχει και η πιο ειδική (που πρέπει να συνδέουμε με το γενικό.)
Αν η ανάλυση κάποιου έχει να κάνει με το ποιο από τα δυο φύλα έχει την πιο αναβαθμισμένη θέση στην κοινωνία δεν θα μπορέσει να ερμηνεύσει τις πραγματικές αιτίες που γέννησαν τις ανισότητες των δυο φύλων. Αν δεις την πατριαρχία ως ένα αυτόνομο υπεριστορικό σύστημα που κυριαρχεί ο άντρας, δεν θα χτυπήσει ποτέ την πηγή του «κακού» και τις διακλαδώσεις που το διέπουν και οι σχέσεις εκμετάλλευσης που παραμείνουν άθικτες.
Το καθοριστικό για την ανισότιμη κοινωνική θέση της γυναίκας είναι ο τρόπος παραγωγής και όχι οι φυσικές – βιολογικές διαφορές με τον άνδρα. Η πατριαρχία είναι μια από τις μεσολαβήσεις της παραγωγής.
Παραγωγικές σχέσεις
Εσκεμμένα ή όχι γίνεται ένα λάθος. Το λάθος αυτό έχει να κάνει με την ταύτιση των παραγωγικών σχέσεων με την οικονομία (Φυσικά σε μια αταξική κοινωνία δε θα μιλάμε με όρους οικονομίας και εμπορίου). Η οικονομία είναι ένα ειδικό κομμάτι των παραγωγικών σχέσεων, ενώ οι παραγωγικές σχέσεις δεν υπάρχουν και χωρίς να υπάρχει οικονομία. Η ταύτιση τους οδηγεί σε παρερμηνείες και λάθος συμπεράσματα. Με τον ίδιο τρόπο οι ταξικές σχέσεις ερμηνεύονται αποκλειστικά ως οικονομία, παρόλο που είναι γνωστό(;) ότι η ταξική πάλη είναι κάτι περισσότερο.
Έτσι, κάποιοι λένε ότι η οικονομία δεν είναι η βάση της κοινωνίας. Μα φυσικά αφού η οικονομία ήρθε μ ετά το πλεόνασμα της παραγωγής (ανεξαρτήτως της ετυμολογίας της λέξης). Μόνο που η βάση της κοινωνίας είναι οι παραγωγικές σχέσεις, κι όσο υπάρχει η οικονομία είναι κι αυτό κομμάτι τους. Είναι η βάση και μάλιστα επηρεάζει τις συνθήκες, δεν τις καθορίζει απόλυτα όμως. Άλλωστε απόλυτος καθορισμός ποτέ δεν υπάρχει για να μιλήσουμε για την έννοια του καθορισμού. Ας πούμε ότι δεν επηρεάζει τις συνθήκες με έναν μηχανιστικό τρόπο, αφού στη φύση υπάρχει πολυπαραγοντικότητα και πολυσυνθετότητα. Υπάρχει μια αιτιώδης σχέση, αλλά δεν είναι ντετερμινιστική, αλλιώς θα μιλούσαμε για έναν χυδαίο αυτοματοποιημένο υλισμό.
Δε θα ‘ταν υπερβολικό να λέγαμε ότι δεν διαχωρίζουμε τις παραγωγικές σχέσεις από την ίδια την κοινωνική ζωή, διότι για τα έμβια μόνο οι παράγωγες σχέσεις είναι τα πάντα. Οι παραγωγικές σχέσεις δεν καθορίζονται απόλυτα και πάντα από τον άνθρωπο, αφού υπάρχουν πράγματα που γίνονται από την κίνηση ή τη θέλησή μας (υπάρχουν ευρύτερες συνθήκες, όπως πχ χημικές ενώσεις, καιρικά φαινόμενα, ζώα, φύση). Ο κόσμος υπήρχε πριν τον άνθρωπο και τώρα υπάρχει και με αυτόν και μάλιστα είναι αρκετά διαφορετικός από αυτόν. Επεκτείνοντας τη σκέψη μας «βλέπουμε» ότι και η φύση/το σύμπαν είναι μια παραγωγή σχέσεων και ο άνθρωπος βρίσκεται μέσα σε αυτήν τη σχέση αλληλεπίδρασης. Αν το καλοσκεφτούμαι, κάθε δράση παράγει κάτι.
Έτσι, οι παραγωγικές σχέσεις δεν επεκτείνονται απλά σε κάθε σφαίρα της κοινωνικής ζωής, αλλά είναι η ίδια η κοινωνική ζωή, καθώς μιλάμε για ενιαίες κοινωνικές σχέσεις. Η κοινωνικότητά μας δεν μπορεί παρά να επηρεάζει την κοινωνικότητά μας. Οι περισσότερες παραγωγικές σχέσεις δεν είναι μόνο η εργασία και τα μέσα παράγωγης (με την ένωση τους με την εργατική δύναμη), αλλά είναι και η σχέση μας με την ύλη, τη φύση, τον εαυτό μας και τους άλλους. Είναι η ίδια η ζωή του ανθρώπου και της ζωής γενικότερα. Οι παραγωγικές σχέσεις είναι ένα κομμάτι της ύλης. Η ύλη περιλαμβάνει τα πάντα, συμπεριλαμβάνει και τις σχέσεις κι αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε. Η κίνηση και η συνείδηση δεν υπάρχουν χωρίς την υλη. Η ύλη προηγείται όλων.
Φυσικά, μέσα στις παραγωγικές σχέσεις περιλαμβάνονται και οι πνευματικές σχέσεις. Η πνευματική παραγωγή είναι άμεσα συνυφασμένη με την υλική παράγωγη. Ακόμα και η ενασχόληση ενός ανθρώπου με ένα εργαλείο είναι σχέση παραγωγής.
Γι’αυτό και η αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων είναι η βάση ώστε να λυθούν τα προβλήματα, όχι μηχανιστικά και κατευθείαν, αλλά γιατί θα αλλάξει το ιστορικό υλικό που γεννιούνται όλα τα άλλα πράγματα. Όχι από παρασκηνιακές δυνάμεις που θα κινηθούν μεταφυσικά τα νήματα, αλλά με την κοινωνική κίνηση από δρώντα υποκείμενα. Παραγωγή-αναπαραγωγή μια αδιαίρετη ολότητα.
Ο αγώνας μας έχει να κάνει με τις παραγωγικές σχέσεις και από τη στιγμή που σε μια ταξική κοινωνία, οι παράγωγες σχέσεις είναι ταξικές, ο αγώνας μας είναι ταξικός. Σημασία δεν έχει μόνο το τι έγινε κάποτε με τις παραγωγικές σχέσεις σε μια ιστορική περίοδο, αλλά η κύρια σημασία έχει το πώς αυτές εξελίσσονται κάθε στιγμή στον χρόνο, ως ένα διαρκές συνολικό θεμέλιο του κόσμου.
Δεν καταφεύγουμε σε ιδεαλιστικά καταφύγια. Τα αίτια για εμάς είναι υλιστικά και έχουν σχέση με τις παραγωγικές σχέσεις (το σεξ, η ανθρώπινη αναπαραγωγή, η γνώση, η επικοινωνία είναι παραγωγικές σχέσεις). Και πριν από όλα η ανθρώπινη ζωή απαιτεί φαγητό, νερό, ένδυση και στέγαση (Οι άνθρωποι άλλαζαν μέρη σε σχέση με την παραγωγή, τις κλιματολογικές/καιρικές συνθήκες, τη γεωγραφική θέση και το έδαφος). Έτσι, η παράγωγη των μέσων για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών είναι απαραίτητη. Η παραγωγή των εργαλείων είναι η πρώτη σημαντική μορφή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για αυτό και το πιο σημαντικό πράγμα είναι η εργασία. Αυτή δημιούργησε τον άνθρωπο και τη συνείδηση και διαμορφώνει τις ανθρώπινες κοινωνίες. Μιλώντας για την εργασία ως ελεύθερη δράση και διαδικασία ανθρώπινης πραγμάτωσης και όχι ως αλλοτριωμένη εργασία (καθότι η εργασία της ταξικής κοινωνίας δεν απελευθερώνει). Η εργασία ως δύναμη ανακάλυψης του κόσμου. Ως δράση που θα θέσει σε κίνηση να ανιχνεύσουμε τη ζωή, τον εαυτό μας και να έρθουμε σε επαφή με άλλους ανθρώπους και τη φύση. Ως ενέργεια που φέρει την κοινωνικότητα και τη κοινωνικοποίηση.
Αναρχικός Πυρήνας “Σύγκριση”
