Ο Δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, συνοδευόμενος από τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Καβάλας, Παναγιώτη Μαμτσαδέλη, τους Αντιδημάρχους Έλσα Βακιρτζή, Απόστολο Μουμτσάκη, τον Πρόεδρο του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, Αρχέλαο Γρανά και τον Δημοτικό Σύμβουλο, Κωνσταντίνο Πεφάνη, παρέστη την Κυριακή 6 Απριλίου 2025 στην Τέλεση Μνημοσύνου και στη Θεία Λειτουργία, στον ιερό ναό του Αποστόλου Παύλου, υπέρ της αναπαύσεως των ψυχών των τελειωθέντων κατά τον διωγμό του Θρακικού Ελληνισμού, όπου εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας.
Εν συνεχεία, μετά την επιμνημόσυνη δέηση, κατέθεσε στεφάνι στο Ηρώο της πόλης, παρουσία των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, των σωμάτων ασφαλείας και εκπροσώπων πολιτιστικών συλλόγων της Π.Ε. Καβάλας.
—————————————————————————————-
ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΟΥΡΙΑΔΗΣ
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ
ΤΟΥ ΘΡΑΚΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
—————————————————————————————
—————————-
“Ο στρατηγικός χώρος της Ανατολικής Θράκης, με ευρωστότατο ελληνικό πληθυσμό που ξεπέρασε τις 350.000, αποτελούσε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή, στα όρια της οποίας αντιπαρατέθηκαν με οξύτητα τα τουρκικά και τα βουλγαρικά συμφέροντα.
Η Θράκη ήταν τόσο ελληνική εθνολογικά, ώστε η επίσημη εφημερία του βιλαετίου της Ανδριανουπόλεως, εξεδίδετο πλην της τουρκικής και στην ελληνική γλώσσα.
Από το 1907 βουλγαρικά στρατιωτικά και παραστρατιωτικά σώματα εισβάλουν στην Ανατολική Θράκη ληστεύοντας, δολοφονώντας και πιέζοντας τον ελληνικό πληθυσμό να προσχωρήσει στη βουλγαρική Εξαρχία.
Ζήτημα ιδιαιτέρως σοβαρό αφού η ίδρυση βουλγάρικης εκκλησίας θα δημιουργούσε νέα δεδομένα σε όλα τα επίπεδα.
Σε πολλές περιπτώσεις υπήρχαν συντονισμένες ενέργειες του βουλγαρικού κομιτάτου με τους Νεότουρκους για τον εκφοβισμό του ελληνικού στοιχείου. Η ένοπλη άμυνα των Θρακών απέναντι στους βουλγαρικούς διωγμούς που εντάθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, αποτελεί μια πολύ σημαντική πτυχή στην ιστορική πορεία του θρακικού ελληνισμού.
Η παρουσία του Γεώργιου Κονδύλη και του Στυλιανού Γονατά έχει ως κύριο στόχο την αποτροπή διείσδυσης των Βουλγάρων στη Θράκη και την οργάνωση αντίστασης των Θρακών.
Ο Βουλγαροτουρκικός ανταγωνισμός παρατηρείται από το 1912, με στόχο την εξόντωση του υπερτερούντος ελληνικού στοιχείου. Όπως στη Δυτική Μικρά Ασία αργότερα, έτσι και στην Ανατολική Θράκη, οι διωγμοί και η έξοδος των Ελλήνων συντελέστηκαν στο πεδίο της φυσικής εξόντωσης.
Ο πρώτος ξεριζωμός των Ανατολικο-θρακιωτών αποτελεί οργανωμένο ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα πολιτικό σχέδιο, στη συγκυρία της Βουλγαροτουρκικής αντιπαράθεσης και της αδράνειας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Οι Τούρκοι υποχωρώντας το 1912 διέπραξαν βιαιότητες κατά των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, τη στιγμή που στην περιοχή έρχονταν ο Βουλγάρικος στρατός.
Το 1913 οι Βούλγαροι απέσυραν τον στρατό τους από την Ανατολική Θράκη, την οποία ανακατέλαβαν οι Τούρκοι. Όταν διαπίστωσαν τις ωμότητες που έκαναν οι Βούλγαροι κατά των τούρκων και των μουσουλμάνων, έστρεψαν τη μανία τους κατά των Ελλήνων, αφού δεν υπήρχαν πλέον Βούλγαροι στην Ανατολική Θράκη.
Η Ανατολική Θράκη είχε μεταβληθεί σε ένα απέραντο νεκροταφείο. Τα θύματα που είχε ο ελληνισμός κατά την ανακατάληψη της Ανατολικής Θράκης από τους Οθωμανούς, ανέρχονται σε 15.700, ενώ έχουν ήδη εκδιωχθεί από τις παράλιες περιοχές περίπου 120.000 Έλληνες.
Από το Φθινόπωρο του 1913 μπαίνουν σε εφαρμογή τα σχέδια εξόντωσης των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης. Με επίκεντρο τη Ραιδεστό δημιουργείται, με την εποπτεία Γερμανών Αξιωματικών το τουρκικό κομιτάτο, με στόχο την εξόντωση των Ελλήνων.
Όλα ήταν άριστα μελετημένα και άψογα προγραμματισμένα από τους Νεότουρκους που είχαν ερευνήσει σε βάθος την ψυχολογία των μειονοτήτων.
Από τον Φεβρουάριο του 1914 οι διωγμοί έχουν ενταθεί και εξαπλωθεί στους ελληνικούς πληθυσμούς της υπαίθρου, αλλά και σε μεγάλες πόλεις, όπως η Ανδριανούπολη.
Στο τέλος του 1914, έτος το οποίο χαρακτηρίστηκε το έτος του Μεγάλου Διωγμού, οι πρόσφυγες ξεπερνούν τις 250.000.
Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: εκτοπισμοί, επιθέσεις, πολιορκία χωριών, τρομοκρατία, απειλές ατομικές και γενικές. Τα όργανα των διωγμών και της γενοκτονίας ήταν οι χωροφύλακες, οι στρατιωτικοί, οι πολιτικοί και οι δικαστικοί υπάλληλοι, οι τοπικοί παράγοντες και οι άτακτοι με τη βοήθεια του τουρκικού στρατού.
Εκείνη την περίοδο πραγματοποιείται απογύμνωση της ενδοχώρας από το ελληνικό στοιχείο και εκπατρισμός του Ελληνισμού από μεγαλύτερες πόλεις (Βιζύη, Τυρολόη, Αρκαδιούπολη, Σαράντα Εκκλησιές, Κεσσάνη, Μακρά Γέφυρα, Μυριόφυτο, Περίσταση, Ηράκλεια, Σηλυβρία, Γάνος, Χώρα, Σωζόπολη και Αγαθούπολη).
Έτσι, η έναρξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου επισφραγίζει και επίσημα τις πραγματικές προθέσεις των Νεότουρκων.
Οι νέοι σε ηλικία Θρακιώτες που παραμένουν στις εστίες τους, επιστρατεύονται σε τάγματα εργασίας.
Το 1914 ο Ελληνισμός προσπάθησε να αντιδράσει, όπως με το κλείσιμο εκκλησιών και σχολείων, καθώς και με την έκδοση εντύπων για την ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης, αναφορικά με την τραγωδία του Ελληνισμού.
Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε τη σημαντική έκδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου: «Η Μαύρη Βίβλος Διωγμών και Μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού 1914-1918».
Επίσης, στο επίσημο εβδομαδιαίο περιοδικό του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Η εκκλησιαστική αλήθεια», φιλοξενήθηκαν σχετικά κείμενα παρότι πολλές φορές η λογοκρισία ήταν αυστηρή.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις δύσκολες στιγμές των διωγμών ήταν το κεντρικό σημείο αναφοράς του Ελληνισμού, και οι μεγάλοι διωγμοί της Θράκης το ώθησαν να προβεί σε μια κίνηση προστασίας των Ελλήνων και ταυτόχρονα διεθνοποίησης του προβλήματος.
Το Πάσχα του 1914, το Μαύρο Πάσχα των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, εορτάσθηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο χωρίς τις συνηθισμένες τελετές, λόγω των διωγμών στη Θράκη, ενώ στις 25 Μαΐου 1914, Ημέρα της Πεντηκοστής, η Ιερά Σύνοδος και το Συμβούλιο αποφάσισαν, σε ένδειξη πένθους, το κλείσιμο των εκκλησιών και των σχολείων.
Η έκρηξη όμως του Α΄ παγκοσμίου πολέμου στις 28 Ιουλίου 1914 και η αλλαγή των δεδομένων που επέφερε η παγκόσμια σύρραξη, οδήγησε το Πατριαρχείο να ανοίξει τις εκκλησίες και τα σχολεία. Ο γενικός απολογισμός της εξόδου και των διωγμών των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης (1913-1918), κατά τις πατριαρχικές πηγές, ανέρχεται σε 218.447 άτομα.
Σύμφωνα πάλι με τις ίδιες πηγές, έχοντας και συγκριτικά στοιχεία του ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής Θράκης πριν από τους διωγμούς που ανέρχονταν στις 373.715, υπολογίζουμε ότι απέμειναν στην Ανατολική Θράκη 155.268 άτομα.
Κυρίες και Κύριοι,
Μελετώντας κανείς προσεκτικά τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν μετά το 1913 στην Ανατολική Θράκη, δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει ότι το ελληνικό στοιχείο υπέστη μία οδυνηρή εξόντωση, που πήρε μετά το 1914 υποτροπιάζουσα μορφή και κατέληξε σε τετελεσμένα γεγονότα.
Σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι η αφετηρία των διωγμών και της γενοκτονίας της Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου, υπήρξε ο χώρος της Ανατολικής Θράκης.
Εκεί δοκίμασαν και εφάρμοσαν για πρώτη φορά οι Νεότουρκοι και οι πάτρωνές τους Γερμανοί επιτελείς, το μοντέλο των μετακινήσεων των ελληνικών πληθυσμών και των εθνικών εκκαθαρίσεων.
Εκεί επέβαλαν τη γενοκτονική τους συμπεριφορά και εκεί αξιοποίησαν τα θλιβερά αποτελέσματα των πειραμάτων τους, ώστε να τα επεκτείνουν σχεδόν αμέσως στη Δυτική Μικρά Ασία και αργότερα σε κραυγαλέο βαθμό στον Πόντο.
Το δράμα όλων αυτών των ανθρώπων σφράγισε στην ουσία την αρχή του τέλους του Ανατολικο-θρακιώτικου και Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Ο οριστικός ξεριζωμός του 1922 δεν αποτέλεσε απλά και μόνο απόρροια της τραγικής κατάληξης της Μικρασιατικής εκστρατείας, αλλά συσχετίστηκε με πολύ προγενέστερα δεδομένα, εφόσον προετοιμάστηκε και οργανώθηκε κατάλληλα από τους Νεότουρκους το 1914, αφήνοντας το ελληνικό στοιχείο αριθμητικά συρρικνωμένο, αλλά και ψυχικά και πολιτισμικά αποδυναμωμένο.
Κυρίες και Κύριοι,
Σήμερα δεν είναι μόνο ημέρα μνήμης και τιμής. Είναι ταυτόχρονα και μία στάση όλων μας απέναντι σε όσους επεδίωξαν με τη βία και την πολιτική να εξαφανίσουν τον προσφυγικό θρακιώτικο Ελληνισμό και τον πολιτισμό του.
Η Θράκη είναι δική μας κληρονομιά που αποτυπώνει ένα μεγάλο μέρος του πλούτου του ελληνικού λαού και του πολιτισμού του, την ιστορική του ταυτότητα, τη γλώσσα, την οικουμενικότητα, είναι ο πολιτισμός στον οποίο αναφέρονται ως παγκόσμιο πρότυπο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο.
Είναι το σημείο αναφοράς των επόμενων γενεών των προσφύγων που ζουν στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο.
Είναι μια νέα, ελπιδοφόρα και ουσιαστική προοπτική για τους νέους ανθρώπους, ώστε και μέσα από την παιδεία να αναζητήσουν τη γνώση και να ανακτήσουν την ταυτότητά τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα λειτουργήσει καταλυτικά και η πρόσφατη απόφαση της ελληνικής πολιτείας να ορισθεί η 6η Απριλίου ως Ημέρα Θρακικού Ελληνισμού.
Ό,τι δεν παραδίδεται στη λήθη, γίνεται η βάση για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Για τη διάδοση της αντικειμενικής πραγματικότητας.
Για να μη ζήσουμε ξανά τις ίδιες περιπέτειες.
Το χρωστάμε σε όσους έφυγαν, το οφείλουμε σ’ αυτούς που θα ακολουθήσουν τα βήματά μας”.
—————————————————————————————-
Φωτογραφίες: Κώστας Σαραϊδάρης
