ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ: Η ΤΑΞΙΚΗ ΠΑΛΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
από ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Είναι ερώτημα το κατά πόσο οι κινητοποιήσεις σε ελλαδα και Ευρώπη αντανακλούν βαθύτερες διεργασίες. Το εκ νέου ξεδιπλωμα του φοιτητικού κινήματος, οι κινητοποιήσεις των αγροτών, αλλά και ευρύτερες αντιστάσεις στο κόσμο (πχ Αργεντινή του Μιλευ) αποτελούν ράγισματα στην κυρίαρχη πολιτικη. Η προσαρμογή του πρωτοκοσμικου καπιταλισμού σε μια παραγωγή χωρίς παμφθηνο ρωσικό αεριο και λιπασματα, η απώλεια αγορών στη Κίνα υπονομεύουν την οικονομική κανονικότητα. Η βιομηχανική παραγωγή αλλά και το “real estate” βρίσκονται σε πτώση. Αλλά και η στρατιωτική αδυναμία του Ισραήλ να πατάξει τη Παλαιστινιακη αντισταση, η αμφισβήτηση της ηγεμονιας στο θαλάσσιο εμπόριο μέσω της αποφασιστικής παρεμβασης των Χουθι αποτελούν παράγοντες περαιτέρω αποσταθεροποιησης της δυτικής ηγεμονιας.
Ο πρώτος κόσμος βρίσκεται σε κρίση: ο κορωνοϊός τον έγδυσε από τα ρούχα της κυριαρχίας, η Ρωσική Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση και η Παλαιστινιακή Επίθεση του φόρεσαν την ενδυμασία της παρακμής και πτώσης, ενώ οι συγκρούσεις και αντιθέσεις στο εσωτερικό του θα δείξουν σε πόσο χρονικό διάστημα θα αλλάξει και αυτή την φορεσιά για την πένθιμη ενδυμασία. Δεν είναι τυχαίο το ότι προσπάθησαν μέσω του εγκλεισμού και του υποχρεωτικού εμβολιασμού να συγκεντρωποιήσουν την εξουσία, να στρατιωτικοποίησουν τη κοινωνία, και να επαναθεμελιώσουν την εθνική ενότητα των χαμηλότερων τάξεων με την αστική τάξη. Η αναστολή των πολιτικών ελευθεριών -οι οποίες είχαν χρησιμοποιηθεί ως ήπια ισχύς της Δύσης ώστε να διαφημίσει τον “εαυτό της” ως τη προοδευτική δύναμη στον κόσμο- αποτελούσε λοιπόν μιας μορφής προληπτικής επίθεσης ενάντια στον εσωτερικό κοινωνικό εχθρό.
Η επί κορωνοϊού αστυνομοκρατία ήρθε για να παραμείνει, όπως και η καμπάνια κατά της “παραπληροφόρησης” στο διαδίκτυο (όπου στην πραγματικότητα επρόκειτο για καμπάνια κατά αφηγημάτων που έρχονταν σε σύγκρουση με το κυρίαρχο). Η Ρωσική ΕΔΕ στην Ουκρανία ήταν το βούτυρο στο ψωμί των αστικών τάξεων της Δύσης όπου πλέον μπορούσαν να κατηγορήσουν την Ρωσία για τον πληθωρισμό στις χώρες τους, μπορούσαν να μειώσουν ή και να κόψουν την χρηματοδότηση από δημόσιες δομές με πρόφαση την οικονομική στήριξη στην Ουκρανία ή και την αναβάθμιση του στρατού σε “προετοιμασία προς πιθανή Ρωσική επίθεση στο ΝΑΤΟ”. Στην Σκανδιναβία δε, η είσοδος της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ θέτει τέλος στο παραμύθι της Σκανδιναβικής σοσιαλδημοκρατίας: το 3% του ΑΕΠ στο ΝΑΤΟ είναι ποσό το οποίο θα αφαιρεθεί από δημόσιες δομές, υποβαθμίζοντάς τες.
Οποιοσδήποτε αντιδρά σε αυτά τα μέτρα πλέον βαπτίζεται “ψέκας”, “ρωσοψέκ”, “πράκτορας του Πούτιν”, “αντικοινωνικός” και άλλα χίλια δυο στο δημόσιο λόγο και τον κυβερνοχώρο, ενώ στον πραγματικό χώρο αντιμετωπίζεται με βία και καταστολή, κάτι που θα χειροτερεύσει στο εγγύς μέλλον λόγω του νέου ποινικού κώδικα.
Στην πραγματικότητα, όλες οι μεγάλες κινητοποιήσεις από το ‘20 μέχρι σήμερα συνδέονται μεταξύ τους: είναι όλα μέρος μιας γενικότερης αντίδρασης στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει εισέλθει η Δύση η οποία συνεπάγεται αύξησης του συγκεντρωτισμού της εξουσίας και φτωχοποίησης των χαμηλών κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων. ενώ ταυτόχρονα όλο και περισσότερα τμήματα της κοινωνικής αναπαραγωγής περνάνε στην ιδιωτικο-οικονομική σφαίρα, ώστε να μπορεί το κεφάλαιο να σουλατσάρει κέρδη ακόμα και από κεί.
Σε αυτό το πλαίσιο βρίσκονται και οι τελευταίες φοιτητικές κινητοποιήσεις, ως συνέχεια των κινητοποιήσεων του 2021 που πίεσαν την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο για την πανεπιστημιακή αστυνομία.
Ας πιάσουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Από το πρώτο εξάμηνο της πρώτης διακυβέρνησης ΝΔ το 2019 ξεκίνησε ένα μπαράζ εκκενώσεων καταλήψεων το οποίο έφτασε στο αποκορύφωμα επί lockdown με τον χώρο να έχει παραλύσει εφόσον είχε εσωτερικεύσει την κορωνοϋστερία του Τσιόδρα. Όταν όμως άρχισε να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει στο 2ο lockdown, όταν ξεκίνησαν οι μαζικές πορείες (Κουφοντίνας, Παν. Αστυνομία) υπήρξαν περιπτώσεις καταλήψεων Πανεπιστημιακών κτηρίων με τις αστυνομικές δυνάμεις να τα περικυκλώνουν και να παραμένουν ώρες ασκώντας ψυχολογικό πόλεμο στα συντρόφια (φοιτητές και μη) που παραμένουν μέσα. Το αποκορύφωμα αυτού ήταν μία κατάληψη στην Πρυτανεία του ΑΠΘ την 11η Μαρτίου του 2021 όπου οι μπάτσοι εισχώρησαν στον Πανεπιστημιακό χώρο με αποτέλεσμα 20+ προσαγωγές και συλλήψεις και καταπατώντας de facto το Πανεπιστημιακό Άσυλο. Τότε, ορισμένοι νόμισαν ότι ήταν το ουσιαστικό τέλος του Ασύλου και του Φοιτητικού Κινήματος, όμως η πραγματικότητα θα τους διέψευδε. Η απάντηση ήταν δυναμική με καθημερινές πολυπληθείς πορείες πράγμα που έκανε τον τότε Υπουργό ΠροΠο να αναστείλει το μέτρο ίδρυσης της Παν. Αστυνομίας. Εδώ υπήρξε ένα σημαντικό φρενάρισμα στη στρατηγική του Κράτους καθώς η ίδρυση της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας θα ήταν ένα ακόμα βήμα στην ουσιαστική διάλυση του φοιτητικού κινήματος και στην πλήρη αποπολιτικοποίηση και ΜΚΟποίηση του φοιτητικού κόσμου.
Τα περιστατικά καταστολής όμως δεν περιορίζονται στο ‘21: ήδη τα περασμένα χρόνια είδαμε περιστατικά πυροβολισμών στην ΑΣΣΟΕ, περικύκλωση του ΑΠΘ από ΜΑΤ και αποκλεισμό των φοιτητών στον Παν/μιακό χώρο, αλλά και πιο πρόσφατα την εισβολή στην Πρυτανεία του ΑΠΘ και εκκένωση της κατάληψης και φυσικά την εκκένωση της κατάληψης της Νομικής του ΔΠΘ με 15+ προσαγωγές. Είναι ευνόητο ότι αυτό θα συνεχιστεί όσο συνεχίζονται οι αγώνες σε μία απόπειρα του Κράτους να σπάσει το ηθικό του κινήματος και να πάρει αυτό που θέλει. Ένα άλλο μέτρο που άμεσα συνδέεται με αυτό είναι η θεσμοθέτηση των διαδικτυακών εξεταστικών προκειμένου να χάσει το νόημα της η κατάληψη του πανεπιστημιακού χώρου. Εδώ οφείλουμε να δώσουμε τα συγχαρητήριά μας στην κορωνοαριστερά και κορωνοαναρχία γι’ αυτή την σπουδαία νίκη που πέτυχε όταν χειροκροτούσε την Κεραμέως και τον Πιερρακάκη για την ψηφιοποίηση και τα μαθήματα εξ’ αποστάσεως. Για άλλη μία φορά κατάφερε μόνη της να σκάψει τον λάκκο της δίχως να σκεφτεί τις μακροπρόθεσμες συνέπειες τις οποίες καλείται τώρα να αντιμετωπίσει και τρόπο δεν βρίσκει. Προς το παρόν τουλάχιστον.
Όμως, αν και η αστυνόμευση του Πανεπιστημίου είναι το βασικότερο εργαλείο για την διάλυση της πολιτικοποίησης του φοιτητικού κόσμου, δεν είναι το μοναδικό. Προκειμένου να έχουμε μια σαφή εικόνα περί της “μεταμοντέρνας καταστολής” θα πρέπει να εξετάσουμε και μερικούς ακόμα τρόπους αποπολιτικοποίησης και διάλυσης του κινήματος εντός των Πανεπιστημίων.
Ένας βασικός εξ αυτών των τρόπων είναι αυτό που πασχίζει να κάνει η κυβέρνηση την στιγμή που μιλάμε: ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ. Βέβαια από μόνα τους δεν θα κατάφερναν κάτι ουσιώδες, οπότε εδώ έρχεται το Κράτος που επιτηδευμένα αφήνει τα δημόσια ΑΕΙ να παρακμάζουν με διαλυμένες δομές ώστε μετά να βγαίνουν τα “τρολλς” της ΝΔ στο twitter αλλά και ο μεσοαστός που δεν έχει επαφή με τον φοιτητικό κόσμο να διακηρύττουν ότι “τα Πανεπιστήμια πρέπει να νοικοκυρευτούν”. Αν πεις ένα ψέμα πολλές φορές στο τέλος και ο κόσμος θα το πιστέψει, θεωρώντας πως γι’ αυτό ευθύνονται οι φοιτητές, οι αναρχοαριστεροί, οι παρατάξεις, η Χαμάς και πάει λέγοντας.
Εδώ τίθεται ένα σοβαρό ζήτημα: το εάν η συνέπεια της ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ θα είναι ξανά η μείωση εισαχθέντων στα δημόσια πανεπιστήμια. Το κόστος βέβαια είναι ένας παράγοντας, αν και προκειμένου τα ιδιωτικά ΑΕΙ να γίνουν ανταγωνιστικά πολύ πιθανόν να χαμηλώσουν τα δίδακτρα για τα πρώτα χρόνια εώς ότου φυσικά τα δημόσια έχουν υποβαθμιστεί σε τέτοιο βαθμό ώστε η επιλογή μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου να είναι αντίστοιχη του αν θα ταξιδέψεις Αθήνα-Θεσσαλονίκης μέσω Εθνικής Οδού ή μέσω Ιωαννίνων. Η μείωση εισαχθέντων στα δημόσια ΑΕΙ θα σημάνει και μειωμένα ποσοστά πολιτικοποίησης στις νέες γενιές, λιγότερος κόσμος στο δρόμο και ακόμα λιγότερος κόσμος, ικανός να παράξει πολιτικό λόγο. Πολύ πιθανόν στο μέλλον, μια εκ τις επόμενες κυβερνήσεις να προχωρήσει σε ριζική αναδιάρθρωση των δημοσίων ΑΕΙ με πρόφαση το πόσο μη ανταγωνιστικά έχουν καταντήσει, τόσο σε σχέση με τα ιδιωτικά όσο και με τα αντίστοιχα Ευρωπαϊκά. Ριζική αναδιάρθρωση θα σημάνει αποπολιτικοποίηση – ιδιαίτερα των πολυτεχνείων και θετικών επιστημών -, παραγωγή στείρων επιστημόνων δίχως ικανότητα παραγωγής κριτικής και πολιτικής σκέψης και φυσικά αστυνόμευση εντός του Πανεπιστημιακού χώρου εφόσον δεν θα υπάρχει κανείς πλέον να αντιδράσει, ή και αν υπάρχει θα είναι μια “φωνακλάδικη μειοψηφία”.
Για όλα αυτά υπάρχει φυσικά και μεγάλη ευθύνη των συστημικών παρατάξεων και πολιτικών φορέων εντός των Πανεπιστημίων που αποτέλεσαν την 5η φάλαγγα εντός των ιδρυμάτων. Πριν 20 χρόνια ουδείς θα τολμούσε να μιλήσει για ιδιωτικά ΑΕΙ. Σήμερα ναι μεν υπάρχουν αξιόλογες αντιδράσεις, αλλά ο συσχετισμός δύναμης έχει φυσικά χειροτερεύσει.
Σημαντική ευθύνη, υπάρχει όμως και από την αριστερά εντός του Πανεπιστήμιου: η απολιτικοποίηση του φοιτητικού κινήματος δεν ήρθε από τον ουρανό, αλλά ως αποτέλεσμα του μετριασμού του πολιτικού λόγου των παρατάξεων. Ο φοιτητοκεντρισμός ήρθε να αντικαταστήσει την ριζοσπαστικοποίηση. Η ταξική πάλη και η διαλεκτική μετατράπηκαν σε γηπεδικά συνθήματα και οι ηγεσίες αντικατέστησαν τον πολιτικό λόγο με φοιτητικό συνδικαλισμό. Αυτός ακριβώς ο φοιτητικός συνδικαλισμός έκανε τους ίδιους να μοιάζουν περισσότερο με επαγγελματικούς εκπροσώπους των φοιτητών που ζητάνε “όλα τα δικαιώματα στο πτυχίο”, παρά με αγωνιστές που θεωρούν την φοιτητική δράση ως εργαλείο και προετοιμασία για την σύγκρουση: Όχι μόνο μέσα στο Πανεπιστήμιο, αλλά και έξω στην κοινωνία.
Έγραφε παλιότερα η Εργατική Εξουσία:“Το ίδιο πάνω κάτω συμβαίνει και με την πλειοψηφία των νέων αγωνιστών που στα πρώτα χρόνια της πολιτικοποίησής τους ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια (γιατί μόνο εκεί υπάρχει η άκρα) διαλέγει τις μικρές οργανώσεις, οι οποίες στην πραγματικότητα λειτουργούν ως φράξιες στο φοιτητικό (ενίοτε στα ΕΑΑΚ) και όχι ως πραγματικές πολιτικές οργανώσεις. Αμέσως μετά το πανεπιστήμιο τις εγκαταλείπουν. Γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα; Μήπως γιατί οι άνθρωποι απλά συντηρητικοποιούνται μόλις φτάνουν τα 30; Αυτή είναι μια εύκολη ερμηνεία. Όμως υπάρχει μια βαθύτερη αιτία. Οι αγωνιστές αυτοί μόλις ενηλικιώνονται πολιτικά, ανακαλύπτουν μαζί με το πραγματικό μέγεθος της ταξικής πάλης και την καθημερινή αγριότητα του αγώνα για την επιβίωση και το μικρό μπόι αυτών των οργανώσεων που μέσα στο πανεπιστημιακό άσυλο παριστάνουν τον Τσε Γκεβάρα και μόλις βγουν απ’ έξω είναι κυριολεκτικά ανύπαρκτες και δεν έχουν πλέον να προσφέρουν τίποτα στον ενήλικα πλέον πρώην φοιτητή και νυν εργαζόμενο. Επιπροσθέτως, κατά τη διάρκεια των έντονων φοιτητικών χρόνων, οι νεολαίοι αυτοί αναπτύσσουν μια αγωνιστική δράση που όμως ήταν εν πολλοίς φερέφωνο συντεχνιακών συμφερόντων (τα δικαιώματα στο πτυχίο κλπ.) Στο συλλογικό τους υποσυνείδητο υπερισχύει πάντοτε, όχι η πολιτική αλλά η φοιτητική τους ταυτότητα (βλέπε πως τοποθετούνται δημόσια, όχι ως ΑΡΑΝ, ΑΡΑΣ, κλπ αλλά ως ηλεκτρολόγοι, μεταλλειολόγοι, αρχιτέκτονες κ.ο.κ.). Νοιώθουν μια απίστευτη δέσμευση με τη σχολή τους, σαν να είναι όλος τους ο κόσμος. Ότι είναι για έναν πρόεδρο 15μελους το λύκειό του. Λογικό δεν είναι; Εκεί είναι το μεγάλο αφεντικό, παραέξω είναι μια κλασική περίπτωση εφήβου. Αύριο οι ίδιοι άνθρωποι θα νιώθουν δεσμευμένοι από το επάγγελμά τους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ελάχιστοι που θα παραμείνουν στο κίνημα, συνεχίζουν να πολιτεύονται όχι ως ΝΑΡ, ΑΡΑΝ, ΑΡΑΣ, κλπ. αλλά σαν καθηγητές, δάσκαλοι, μισθωτοί τεχνικοί κ.ο.κ. Έτσι ακριβώς γίνονται φερέφωνα της συντεχνίας τους, με φόντο μια ανάλογη οικονομίστικη συνείδηση.
Η άκρα αριστερά, αφού έχει υποταχθεί στον φοιτητικό οικονομισμό, αρνείται να ενηλικιωθεί. Αδυνατεί να βρει ένα ρόλο για όσους τελειώνουν με το πανεπιστήμιο και το αντίστοιχο φοιτητικό life style. Τα παραμένοντα στελέχη της αναπαράγουν τις διαδικασίες των σχολών και μοιάζουν με αιώνιοι φοιτητές. Δεν είναι τυχαίο ότι μόνο στο χώρο της εκπαίδευσης αυτή η άκρα μπορεί και διατηρεί μια παρουσία. Το σχολείο είναι ένας καλός χώρος για να μείνεις πάντα νέος. Τα παιδιά, κάποιος ελεύθερος χρόνος, μια μίνιμουμ ελευθερία, το ότι δουλεύεις χωρίς να έχεις το αφεντικό στη μούρη σου, όλα αυτά βοηθάνε. Ένας δάσκαλος επιπλέον είναι και ένας διανοούμενος. Μπορεί όπως και ένας φοιτητής να αυτοσχεδιάζει ελευθεριακά συστήματα εκπαίδευσης, 12χρονα σχολεία, και φυσικά να ανταλλάσσει επιχειρήματα, να διαφωνεί και να μην συμβαίνει τίποτα. Η αυταπάτη ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο με την παιδεία, δηλαδή με τα επιχειρήματα είναι ευρέως διαδεδομένη στην εκπαιδευτικό αριστερά. Εδώ βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με το φοιτηταριάτο. Εκεί όμως τελειώνει και η ελευθερία στον καπιταλισμό. Παραδίπλα δεν υπάρχει καμία ανοχή. Στις επιχειρήσεις και το δρόμο οι καπιταλιστές και το κράτος δεν αφήνουν περιθώρια για φλυαρίες. Επιβάλλονται με ένα στυγνό και βίαιο τρόπο. Εδώ δεν υπάρχει κανένας σεβασμός στις ιερές αγελάδες. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ο σεβασμός της διαφορετικότητας πάει περίπατο. Όποιος θέλει να σταθεί σε αυτό το περιβάλλον πρέπει να κάνει πραγματικό πόλεμο. Χρειάζεται στο πλάι του σοβαρά μεγέθη, κόμματα που να έχουν πέραση, συνδικάτα που να είναι αναγνωρισμένα ακόμα και από το νόμο και όχι στη φαντασία του κάθε αριστεριστή και του κάθε αναρχοσυνδικαλιστή που ονειρεύεται αυτόνομα συνδικάτα, συνεχείς εργατικές συνελεύσεις και παρατεταμένους αγώνες διαρκείας.”
Και εφόσον λοιπόν το φοιτητικό κίνημα μέχρι πρότινος βρισκόταν προ διάλυσης ήρθε το προγεφύρωμα της πολιτικής των ταυτοτήτων, του βιώματος και των ΜΚΟ εντός των Πανεπιστημίων που σε σύντομο χρονικό διάστημα επιχειρεί με μία κίνηση τσιμπίδας να χτυπήσει τα πλευρά των υπολειμμάτων των παρατάξεων και αποκλείοντας τα σε θύλακες θέλει να αναδειχθεί ως μία κυρίαρχη δύναμη στον Φοιτητικό – και όχι μόνο – Κόσμο. Από εκεί που στο παρελθόν δε νοούνταν να υπάρχει οργάνωση όπου να χωρίζει το λοάτκι και τον φεμινισμό από το ταξικό ζήτημα, σήμερα, ως μία μορφή καταμερισμού της εργασίας, έχουν ξεπηδήσει από το πουθενά επιτροπές, μκο που ασχολούνται αποκλειστικά μόνο με λ.χ. τον το λοατκι, το φεμινιστικό, τον εξευγενισμό, την οικολογία, τα αδέσποτα και χίλια άλλα δύο ζητήματα. Για να μην παρεξηγηθούμε, δεν αναφερόμαστε σε οργανώσεις όπου π.χ. ο φεμινισμός συνοδεύεται από ταξικές αναλύσεις, δηλαδή αριστερές, αυτόνομες και αναρχικές οργανώσεις ή ανοιχτές συνελεύσεις με μία εστίαση στο φεμινιστικό, αλλά για αυτή την πληθώρα των οργανώσεων που έχουν σχεδόν μετατρέψει το χόμπυ τους επάγγελμα, έχουν αποκόψει τα κοινωνικά ζητήματα με τα οποία ασχολούνται από το ταξικό, η διαλεκτική έχει αντικατασταθεί από τον φιλελεύθερο ιδεαλισμό και απλά μπορεί που και που να πετάνε κανένα αντικαπιταλιστικό τσιτάτο απλά και μόνο από συνήθεια. Η επικράτηση τέτοιων οργανώσεων θα έχει ως αποτέλεσμα την αυτοκαταστολή του φοιτητικού κινήματος, δίχως καν να χρειάζονται μπάτσοι εφόσον οποιαδήποτε μαχητικότητα έχει εξαφανιστεί (σε σχέση δηλαδή με περασμένα έτη) και θα έχει αντικατασταθεί από έναν αγώνα πάντα εντός του θεσμικού πλαισίου, δηλαδή των ορίων που μας θέτει η άρχουσα τάξη.
Ο αγώνας που δίνεται αυτή τη στιγμή είναι προφανώς δίκαιος, και περιέχει το σπόρο της ριζοσπαστικοποίησης. Όμως αν περιοριστεί μόνο στους φοιτητές, το Άρθρο 16, και τη διάλυση της δημόσιας παιδείας δεν θα μπορέσει να αναμετρηθεί με τη γενικότερη κοινωνική κρίση που το πυροδότησε. Το παρόν κίνημα αποτελεί ένα μήνυμα σύγκρουσης με τη κυρίαρχη πολιτική γενικώς, μια απαξίωση που ξεκινά από τα κοράκια του πληθωρισμού που κατακλέβουν το κόσμο μέχρι και το διαφαινόμενο λαχάνιασμα της πολεμικής μηχανής της Δύσης σε Ουκρανία και Ισραήλ. Το ζητούμενο λοιπόν εδώ είναι το βάθεμα του περιεχομένου της πάλης και η αναβάθμιση της σύγκρουσης με τους μηχανισμούς που θέλουν να περιορίσουν το κίνημα σε καταλήψεις σχολών. Μία τέτοια εξέλιξη θα ήταν το προοίμιο για μία γενικότερη κινητοποίηση και ταξικό πόλεμο σε όλα τα επίπεδα.
Εικόνες:
Στην ίδια κατηγορία και θεματική:
