Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με την προβολή στοιχείων και πληροφοριών για την ιστορία του 17ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας και τη γειτονιά της Αγίας Παρασκευής, από τον Ερευνητή Τοπικής Ιστορίας, Κώστα Παπακοσμά, έγινε το απόγευμα της Τετάρτης 19 Νοεμβρίου 2025, με πρωτοβουλία της Διεύθυνσης και του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του εν λόγω σχολείου και του Εξωραϊστικού Πολιτιστικού Συλλόγου “Αγίας Παρασκευής”.
Στην αίθουσα εκδηλώσεων του 17ου ΔΣ, εκτός τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς τους, βρέθηκαν ο Δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, ο οποίος, αφού συνεχάρη τους διοργανωτές της συγκεκριμένης παρουσίασης, επισήμανε την αναγκαιότητα πραγματοποίησης αντίστοιχων εκδηλώσεων και σε άλλες περιοχές της πόλης, οι Αντιδήμαρχοι Παιδείας, Χριστόδουλος Μιχαλάκης και Πολιτισμού, Απόστολος Μουμτσάκης, ο Πρόεδρος του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, Αρχέλαος Γρανάς και πλήθος κόσμου.
—————————————————————————————-
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ – Εκπροσώπων της σχολικής μονάδας και του Συλλόγου
—————————————————————————————-
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Στέφανος
Αντιπεριφερειάρχης Καβάλας, Θόδωρος Μαρκόπουλος
Διευθυντής 17ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας, Αναστάσιος Κυριαζίδης
Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 17ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας, Γιώργος Ασλάνογλου
Πρόεδρος του Εξωραϊστικού Πολιτιστικού Συλλόγου “Αγίας Παρασκευής”, Απόστολος Λυκουρίνος
—————————————————————————————-
ΟΜΙΛΙΑ – Ερευνητή Τοπικής Ιστορίας, Κώστα Παπακοσμά
—————————————————————————————-
Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
“Περίπου το 1909 μερικοί Καβαλιώτες, περιβολάρηδες, της περιοχής της σημερινής συνοικίας του Βύρωνα χτίζουν ένα μικρό παρεκκλήσι στη πλαγιά του υψώματος, δίνουν την ονομασία σε αυτό “Αγία Παρασκευή” ένα αγίασμα στο βουνό αποτελεί σημείο αναφοράς. Το φροντίζουν με μεράκι και προσπαθούν να το επεκτείνουν. Με την έλευση των προσφύγων η ανάγκη στέγασης οδηγεί αρκετούς οικογενειάρχες να “σκαρφαλώσουν” στα βράχια της Αγίας Παρασκευής και να χτίσουν τα πρώτα σπίτια.
Μαζί με τα σπίτια που χτίζουν – κουβαλώντας τα υλικά κατασκευής ακόμα και το νερό, με γαϊδουράκια – όλο και κάτι προσθέτουν στην μικρή εκκλησία. Όπως ήταν φυσικό για την εποχή, τα σπίτια που χτίζονταν χωρίς σχετικές άδειες. Η περιοχή όμως ήταν δεσμευμένη από την “Αεροπορική Άμυνα”. Ξεκίνησε τότε ένας μεγάλος αγώνας για να διατηρηθούν τα σπίτια αν και η “Αεροπορική Άμυνα” με δικαστικές αποφάσεις “πέτυχε” την απόφαση κατεδάφιση τους. Τότε, το 1924 , Βουλευτής – με το κόμμα του Παπαναστασίου- ήταν ο Θάσιος πολιτικός Αύγουστος Θεολογίτης, ο οποίος είχε πετύχει την αναστολή κατεδάφισης μέχρι… “ νεωτέρας διαταγής”, η οποία δεν δόθηκε ποτέ.
Οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής τότε πρότειναν να ονομαστεί η Αγία Παρασκευή “συνοικία Αύγουστου Θεολογίτη”, όμως το “κλίμα” της εποχής δεν ευνοούσε μια τέτοια πρόταση αφού κυριαρχούν και στην Καβάλα οι οργανώσεις του Κονδύλη που σημειωτέων είχε πολιτευτεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα και στην Καβάλα. Η συνοικία με τον καιρό μεγάλωνε, κατοικούμενη πάντα από πρόσφυγες.
Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Το μικρό Προσκύνημα ήταν στο βράχο κάτω από τον οποίο ήταν και το αγίασμα της Αγίας. Το 1924 αρχίζει και η ανέγερση του Ιερού Ναού και το 1925 εγκαινιάζεται επί Αρχιερατείας του Μητροπολίτου Χρυσοστόμου Χατζησταύρου. Ο Ναός της Αγίας Παρασκευής εξυπηρετεί μέχρι το 1955 και τους δύο προσφυγικούς συνοικισμούς Χιλίων και Βύρωνος ή Κιρτζή. Επί Αρχιερατείας Μητροπολίτου Αλεξάνδρου αρχίζει η σταδιακή ανέγερση του νέου Ι. Ναού και τελειώνει επί των ημερών του Μακαριστού Μητροπολίτη Προκοπίου.
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: (ΦΕΚ Ίδρυσης 538/8 – 12 – 1936):
Το 1937 ουσιαστικά λειτούργησε ως 15ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας με μαθητές της συνοικίας της Αγίας Παρασκευής και συστεγάστηκε με το ΙΑ΄ Δημοτικό Σχολείο Καβάλας, το οποίο το 1938 μετονομάστηκε σε Ζ΄ Δημοτικό Σχολείο της Β΄ Περιφέρειας Καβάλας”. Μετά τον πόλεμο και συγκεκριμένα στα μέσα της δεκαετίας του 1960 απέκτησε και το κτίριο που στέγασε το 17ο Δημοτικό Σχολείο.
Η ΑΡΧΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Θα γυρίσω το χρόνο πίσω, στον Απρίλιο του 2014, όταν μετείχα σε μια εξαιρετική εκδήλωση που διοργανώθηκε από την διοίκηση του Εξωραϊστικού Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίας Παρασκευής και τιμήθηκαν τότε οι πρωτεργάτες ιδρυτές του συλλόγου.
Στις αίθουσες του σχολείου της συνοικίας συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι της συνοικίας όπου μιλήσαμε για την ιστορία της γειτονιάς και να προβληθούν σπάνιες φωτογραφίες της περιοχής.
Οι πρώτοι ιδρυτές του συλλόγου ήταν φυσικά οι κάτοικοι της συνοικίας που διαμένουν στην Αγία Παρασκευή σαράντα ή ακόμη και πενήντα χρόνια. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονταν και ο αείμνηστος, πια Πατέρας Ιορδάνης Γρεασίδης, μια εμβληματική μορφή της συνοικίας αλλά και των γηπέδων, ειδικότερα του δημοτικού σταδίου Καβάλας. Στη διάρκεια της εκδηλώσεως τιμήθηκαν τα μέλη των παρελθόντων διοικήσεων του φορέα.
Ένα βασικό σημείο αναφοράς, στην ομιλία μου ήταν η κατασκευή του παρεκκλησίου της Αγίας Παρασκευής, το οποίο φυσικά έδωσε και το όνομα στη γειτονιά. Η έναρξη της κατασκευής άρχισε το 1909 δε λειτούργησε όμως πριν από το 1924. Όταν ο αείμνηστος Πατέρας Ιορδάνης Γρεασίδης δρομολόγησε εργασίες επισκευής στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ανακάλυψε ότι στο σημείο προϋπήρχε ένα προσκυνητάρι και πριν το 1909.
Το χαρακτηριστικό της εκδήλωσης ήταν οι παρουσίες των κατοίκων της γειτονιάς, των παλιών καβαλιωτών, των παιδιών των προσφύγων. Ένας από τους παλαιότερους κατοίκους της προσφυγικής Αγίας Παρασκευής ήταν και τότε αείμνηστος δημοτικός σύμβουλος Σωτήρης Ιατρού, ο οποίος κλήθηκε να βραβεύσει τα μέλη των παρελθόντων διοικητικών συμβουλίων του συλλόγου. Οι δε βραβευθέντες έλαβαν μέσα σε κάδρο από μία αεροφωτογραφία της γειτονιάς τραβηγμένη κάπου μεταξύ του 1944 και 1945.
Η συγκίνηση ήταν διάχυτη στην εκδήλωση εκείνη, στους παριστάμενους, αφού θυμήθηκαν τη ζωή τους στη γειτονιά και στα σπίτια της που είναι κυριολεκτικά σκαρφαλωμένα στους βράχους. Ταυτόχρονα όμως θυμήθηκαν και τα νυχτερινά κέντρα της περιοχής όπου ψυχαγωγούνταν, όπως ήταν το «Περιστέρι», το «Καλαμαράκι», ο «Βράχος».
Ο σύλλογος της Αγίας Παρασκευής ιδρύθηκε το 1990 αλλά η πρώτη οργανωμένη συγκέντρωση των κατοίκων, με σκοπό να διεκδικήσουν της οικιστική τους αποκατάσταση έγινε το 1926 και ήταν ο πρώτος σύλλογος συνοικιακός στην Καβάλα.
—————————————————————————————-
Μετά την ομιλία του κ. Παπακοσμά, πήραν τον λόγο οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής, Θόδωρος Τζατζάρης και Σίμος Μαμτσαδέλης, οι οποίοι αναφέρθηκαν σε πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της περιοχής.
—————————————————————————————-
Φωτογραφίες: Κώστας Σαραϊδάρης
