Η εξέγερση στο Ιράν: Η φεμινιστική επαναφορά και η αρχή του τέλους για το καθεστώς
Μετάφραση από το κείμενο της ομάδας Collective 98: https://collective98.blogspot.com/2022/10/revolt-in-iran.html, 28-09-2022.
Στις 16 Σεπτέμβρη του 2022, η αστυνομία της Περιπολίας Προσανατολισμού στην Τεχεράνη δολοφόνησε μια 22χρονη γυναίκα· όπως αναφέρεται, δεν φορούσε το χιτζάμπ με τον τρόπο που ορίζει η κρατική πολιτική του Ιράν. Σε απάντηση, άνθρωποι σε όλο το Ιράν έχουν βγει στους δρόμους εδώ και σχεδόν δύο βδομάδες, βάζοντάς τα με την αστυνομία και ανοίγοντας χώρους ακυβέρνητης ελευθερίας. Για πολλές στο Ιράν, φαίνεται πως λαμβάνει χώρα μια επαναστατική διεργασία.
Σε συνεργασία με την Κολλεκτίβα 98, μια αντικαπιταλιστική και αντιεξουσιαστική ομάδα που εστιάζει στους αγώνες στο Ιράν, μπορέσαμε να συζητήσουμε για την κατάσταση με Ιρανές και Κούρδισσες φεμινίστριες. Η Κολλεκτίβα 98 πήρε το όνομά της από τον «Αμπάν» 98, την εξέγερση που διαδόθηκε σε όλο το Ιράν τον Νοέμβρη του 2019 — [Αμπάν] του έτους 1398 σύμφωνα με το ημερολόγιο του Ιράν. Στο κείμενο που ακολουθεί, εξερευνούν την ιστορική σημασία του τωρινού εξεγερσιακού κύματος και τις δυνάμεις που το έθεσαν σε κίνηση.
Η γυναίκα της οποίας ο θάνατος έδωσε το έναυσμα αυτού του κινήματος είναι ευρύτερα γνωστή ως Μάσα Αμίνι, χάρη στα ρεπορτάζ και τα χάσταγκ των ιντερνετικών μέσων. Στην πραγματικότητα, το Κούρδικο όνομά της είναι Τζίνα· με αυτό το όνομα τη γνωρίζει η οικογένεια και οι φίλοι της, καθώς και ολόκληρο το Κουρδιστάν στο Ιράν. Οι Κούρδοι στο Ιράν —όντας εθνική μειονότητα— συχνά επιλέγουν ένα περσικό «δεύτερο όνομα» για να κρύβουν την κούρδικη ταυτότητά τους. Στα Κούρδικα, Τζίνα θα πει ζωή, μια πολιτική έννοια η οποία εμφανίζεται στο σύνθημα που έχουν διαδώσει οι Κούρδισσες στα κούρδικα μέρη της Τουρκίας και στη Ροζάβα από το 2013 και που έχει γίνει η κεντρική επωδός αυτού του κύκλου αγώνων: Τζιν, Τζιάν, Αζαντί («γυναίκες, ζωή, ελευθερία»).
Από την επανάσταση στο Ιραν ως τα αντιπολεμικά συλλαλητήρια στη Ρωσία, από την υπεράσπιση των Εξαρχείων ως τις μαζικές φοιτητικές αποχωρήσεις ενάντια στις πολιτικές αντιτράνς στις ΗΠΑ, η αντίσταση στην πατριαρχία αποτελεί θεμέλιο για την αντιμετώπιση του καπιταλισμού και του κράτους. Μια νίκη στο Ιράν θα μπορούσε να ξεσηκώσει σωρεία παρόμοιων αγώνων και σε άλλα μέρη του κόσμου.
Για ενημέρωση για τις εξελίξεις στο Ιράν, προτείνουμε τα κανάλια SarKhatism/ και Blackfishvoice στο Telegram (και τα δυο στα φαρσί) και τις σελίδες της συλλογικότητας Slingers και του Δικτύου για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Κουρδιστάν (και τα δύο στα αγγλικά).
«Η αρχή του τέλους» είναι η φράση που γράφει μια ανακοίνωση που εκδόθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του 2022 από τις «Δασκάλες που ζητούν τη δικαιοσύνη» με θέμα τον τωρινό κύκλο αγώνων στο Ιράν, μία βδομάδα μετά τον φόνο της Μάσα/Τζίνα Αμίνι. Αυτή η φράση αποτυπώνει το διακύβευμα αυτής της ιστορικής στιγμής. Αφήνει να εννοηθεί πως τα προλετάρια στους δρόμους, κυρίως γυναίκες και εθνικές μειονότητες, βλέπουν το τέλος των 44 χρόνων ισλαμικής δικτατορίας να έχει έρθει πολύ κοντά. Έχουν μπει σε μια ανοιχτά επαναστατική φάση όπου η επανάσταση είναι η μόνη λύση.
Η εξέγερση του Δεκέμβρη 2017-Γενάρη 2018 αποτέλεσε ένα σημείο σταθμό στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με εκατομμύρια προλετάριων από ολόκληρη τη χώρα σε πάνω από 100 πόλεις να εξεγείρονται ενάντια στην κυβερνώσα ολιγαρχία, λέγοντας «φτάνει πια» σε μια ζωή υποταγμένη στη μιζέρια, την ανασφάλεια, τη δικτατορία, τον ισλαμιστικό αυταρχισμό και την ολοκληρωτική καταστολή. Ήταν η πρώτη φορά που η κοινωνία, ιδιαιτέρως τα ριζοσπαστά σπουδαστά στην Τεχεράνη, άρθρωσαν την άρνηση του συστήματος στο σύνολό του: «Ρεφόρμες και σκληροπυρηνικοί, όλα τελείωσαν!»
Τα τελευταία πέντε χρόνια, ολόκληρη η χώρα φλέγεται. Κάποια μπορεί να πει πως καίγεται κι από τις δύο άκρες: ανάμεσα σε συνεχείς εξεγέρσεις σε εθνικό επίπεδο και οργανωμένους αγώνες με τη συμμετοχή δασκάλων, φοιτητών, νοσοκόμων, συνταξιούχων, εργατών και άλλων τομέων της κοινωνίας.1 Οι δασκάλες, για να δώσουμε ένα απλό παράδειγμα, έχουν κινητοποιήσει έξι μαζικές διαδηλώσεις και απεργίες τους τελευταίους έξι μήνες, με την κάθε μία να διεξάγεται σε πάνω από 100 πόλεις. Οι ηγέτισσες και τα αναγνωρίσιμα ακτιβιστά του κινήματος έχουν συλληφθεί και βρίσκονται τώρα στη φυλακή, όμως το κίνημα των δασκάλων συνεχίζει την κινητοποίηση.
Αυτά τα δυο επίπεδα αγώνα —η αυθόρμητη μαζική εξέγερση και οι πιο οργανωμένες μορφές αντίστασης— αλληλοσυνδέονται. Κάθε κύκλος αγώνα γίνεται πιο έντονος και πιο «μαχητικός» από τον προηγούμενο, ενώ τα χρονικά διαστήματα μεταξύ των κύκλων μικραίνουν όλο και πιο πολύ.
Παρ’ όλα αυτά, ο θάνατος της Μάσα/Τζίνα έχει εξαπολύσει κάτι ποιοτικά διαφορετικό, που πρέπει να θεωρηθεί ως ρήξη με την ιστορική περίοδο που ξεκίνησε με την εξέγερση του Δεκέμβρη 2017-Γενάρη 2018.
Ο προηγούμενος κύκλος εξεγέρσεων προκλήθηκε από σαφώς οικονομικές διαμάχες (για παράδειγμα, τον τριπλασιασμό των τιμών των καυσίμων τον Νοέμβρη του 20192) και κατευθυνόταν ενάντια στη γενική εξαθλίωση που έχει επιφέρει ο ολοκληρωτικός νεοφιλελευθερισμός τα 30 τελευταία χρόνια. Η οικονομική κρίση και η σκληρότατη ταξική διαφοροποίηση στο Ιράν δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα των κυρώσεων των ΗΠΑ —όπως θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε ο ψευδο-αντιιμπεριαλιστής— ούτε απλώς το αποτέλεσμα των δομικών μεταρρυθμίσεων που επιβλήθηκαν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μετά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ στη δεκαετία του 1990. Ενώ αυτοί είναι αναμφίβολα σημαντικοί παράγοντες, εμείς δεν βλέπουμε τα κοινωνικά προβλήματα με απλούς αφηρημένους και «εξωτερικούς» όρους αλλά μάλλον ως αποτελέσματα μιας βαθύτερης και πιο χρόνιας ιστορικής διεργασίας κατά την οποία η άρχουσα ολιγαρχία αφαιρεί τα πάντα από πολλούς πληθυσμούς, καθιστά επισφαλή την εργασία, εμπορευματοποιεί διάφορους τομείς της κοινωνικής αναπαραγωγής και καταστέλλει με βία συνδικάτα, εργατικά σωματεία και οποιαδήποτε άλλη οργανωμένη μορφή πολιτικής δράσης.3
Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τις καταστροφικές και ολέθριες συνέπειες των κυρώσεων των ΗΠΑ και της ΕΕ στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων κάνοντας αυτές τις σκέψεις, ούτε και θέλουμε να υποβαθμίσουμε τον αντίκτυπο του παλιού ιστορικού «ημι-αποικιοκρατίας» στο Ιράν μέχρι και σήμερα. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τη συμμετοχή του Εργατικού Κόμματος του ΗΒ στο πραξικόπημα του 1953, οργανωμένο από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ για να ανατρέψει τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρωθυπουργό Μοχάμμαντ Μοσαντέγκ, ο οποίος υποστήριζε την εθνικοποίηση της πετρελαιοβιομηχανίας στο Ιράν. Ήταν ακριβώς οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις αυτού του είδους που δημιούργησαν τις κοινωνικές συνθήκες για την άνοδο Ισλαμιστών όπως ο Χομεϊνί που σφετερίστηκε την προοδευτική επανάσταση του 1979 και εγκαθίδρυσε μια απολυταρχική δικτατορία.4 Αντίθετα, η θέση μας είναι μια πολιτική άρνηση που βασίζεται στη λογική ούτε το ένα ούτε το άλλο, ασκώντας κριτική ταυτόχρονα και στην Ισλαμική Δημοκρατία και στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Αυτή η διπλή άρνηση είναι βασική για τη δημιουργία πραγματικά διεθνούς αλληλεγγύης και για τον ίδιο τον σκοπό του διεθνισμού.5
Τώρα, παρ’ όλους τους κύκλους αγώνων και τις μορφές πολιτικής οργάνωσης των τελευταίων πέντε ετών, αυτή τη φορά η κατάσταση διαφέρει επειδή οι εξεγέρσεις πυροδοτούνται από τον φόνο της Τζίνα Αμίνι, μιας γυναίκας κουρδικής εθνικότητας, εξαιτίας του υποχρεωτικού χιτζάμπ — του ακρογωνιαίου λίθου της πατριαρχικής κυριαρχίας στην Ισλαμική Δημοκρατία από τον καιρό της Επανάστασης του 1979. Η εθνοτική και η έμφυλη διάσταση αυτού του κρατικού φόνου έχει αλλάξει την πολιτική δυναμική στο Ιράν, γεννώντας άνευ προηγουμένου εξελίξεις.
Πρώτα απ’ όλα, το γεγονός πως οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στο Κουρδιστάν —στο Σαγέζ, την πόλη της Τζίνας, στην οποία γεννήθηκε και θάφτηκε— έπαιξε ζωτικό ρόλο σε όσα ακολούθησαν. Το Κουρδιστάν κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην ιστορία των πολιτικών κινημάτων και των κοινωνικών αγώνων ενάντια στην Ισλαμική Δημοκρατία. Έπειτα από την επανάσταση του 1979, όταν η πλειοψηφία των Περσών στο Ιράν είπαν «ναι» σε ένα δημοψήφισμα για τη δημιουργία Ισλαμικής Δημοκρατίας, το Κουρδιστάν είπε ένα δυνατό «όχι» (δες αυτή την ιστορική φωτογραφία). Ο Χομεϊνί κήρυξε πόλεμο —ακριβέστερα, «Τζιχάντ»— στο Κουρδιστάν. Ακολούθησε ένας ένοπλος αγώνας ανάμεσα στους Κούρδους (και τα κούρδικα αριστερόστροφα κόμματα) και τους Φρουρούς της Επανάστασης (δηλ. Ισλαμιστικές δυνάμεις που πήραν την εξουσία και σφετερίστηκαν την επανάσταση). Πολλοί ριζοσπάστες που δεν ήταν Κούρδοι συντάχθηκαν επίσης με το Κουρδιστάν εκείνο τον καιρό, επειδή έβλεπαν το Κουρδιστάν ως το «τελευταίο οχυρό» που μπορούσαν να υπερασπιστούν — ως την κοινωνική γεωγραφία στην οποία υπήρχε ακόμα μια πιθανότητα να πραγματοποιηθούν τα ιδανικά των προοδευτικών και των ριζοσπαστών για την Επανάσταση. Αν και ηττήθηκε μετά από σχεδόν μία δεκαετία ένοπλου αγώνα και πολλές άλλες μορφές πολιτικής οργάνωσης, το Κουρδιστάν παρ’ όλα αυτά δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι στην Ισλαμική Δημοκρατία.
Εξ ου και ένα από τα συνθήματα που βγήκαν μετά από τη δολοφονία της Τζίνα ήταν το: «Κουρδιστάν, Κουρδιστάν, το νεκροταφείο των φασιστών». Στον άμεσο απόηχο της δολοφονίας της Τζίνας, ήταν Κούρδισσες γυναίκες εκείνες που άρχισαν να φωνάζουν «Τζιν, Τζιάν, Αζαντί» (Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία), το διάσημο σύνθημα που φώναζαν πρώτα οι Κούρδισσες στην Τουρκία και πιο πρόσφατα στη Ροζάβα (το βόρειο και βορειοανατολικό κομμάτι της Συρίας). Στο Ιράν, αυτό το σύνθημα έχει πλέον εξαπλωθεί πέρα από το Κουρδιστάν σε ολόκληρη τη χώρα, σε σημείο που το τωρινό κίνημα, που είναι πραγματικά μια φεμινιστική επανάσταση, είναι γνωστό μ’ αυτό το όνομα, το «Τζιν, Τζιάν, Αζαντί».6
Μεταξύ των τριών λέξεων του συνθήματος, η δεύτερη, Τζιάν (Ζωή), έχει κάποια εντυπωσιακά χαρακτηριστικά. Ενώ το Τζιν (γυναίκες) αναφέρεται στην έμφυλη απελευθέρωση και το Αζαντί στην αυτονομία και την αυτοδιεύθυνση, το Τζιάν φέρνει στον νου πρώτα και κύρια το όνομα της συμβολικής μάρτυρα του κινήματος Τζίνα Αμίνι (καθώς στα Κούρδικα και το Τζίνα σημαίνει ζωή). Στον τάφο της Τζίνας, η οικογένειά της χάραξε την εξής φράση: «Αγαπημένη μας Τζίνα, δεν έχεις πεθάνει, το όνομά σου έγινε ο Κωδικός». Έγινε το παγκόσμιο σύμβολο όλων των προηγούμενων μαρτύρων, που εμπεριέχει όλες τις άλλες Τζίνες των οποίων οι ζωές καταστρέφονται από την Ισλαμική Δημοκρατία, άμεσα και έμμεσα, λόγω του φύλου, της τάξης, της σεξουαλικότητάς τους ή εξαιτίας της καταστροφής του οικολογικού τους περιβάλλοντος.
Υπάρχει ένα υπαρξιακό στοιχείο σε αυτό το κίνημα, που εκφράζεται και στο Τουίτερ (με το #Mahsa_Amini ή το #Jina_Amini) ανάμεσα στα Ιρανά χρηστά που εξιστορούν πώς οι ζωές τους και αυτές των φίλων και των συγγενών τους ξοδεύτηκαν τα τελευταία 44 χρόνια — σε βασανιστήρια, εγκλεισμούς με εξωδικαστικές μεθόδους αλλά και με δίκες παρωδίες, με τις ζωές τους να σπαταλιούνται έξω από τη φυλακή σε μια καθημερινή ζωή χωρίς καμιά ελπίδα να πραγματωθεί πλήρως. Ζωές που δεν ζούσαν, όπως το έθεσε ο Γερμανός φιλόσοφος Τέοντορ Αντόρνο (Das Leben lebt nicht)7. Κι όμως αυτή η μελαγχολική ανασκόπηση του παρελθόντος στρέφεται προς το μέλλον, με την αξίωση να δώσει επιτέλους τέλος στο ζόμπι που λέγεται Ισλαμική Δημοκρατία και που μας στραγγίζει τη ζωτική ενέργεια και τις διεργασίες της ζωής μας. Θέλει να διεκδικήσει ένα μέλλον, ένα μέλλον στο οποίο καμιά δεν θα σκοτώνεται εξαιτίας του φύλου της ή των μαλλιών της, κανένα δεν θα βασανίζεται και κανένα δεν θα υποφέρει από φτώχεια — μια αταξική κοινωνία την οποία θα κυβερνά μια πραγματική και όχι απλώς τυπική ελευθερία (αν και δεν μοιράζονται όλοι τον τελευταίο αυτό στόχο).
Γιατί τι σημαίνει πάλη των τάξεων αν όχι τη διεκδίκηση της ζωής στην ολότητά της, με την απελευθέρωσή της από τους τρόπους που την έχει αποικίσει η καπιταλιστική συσσώρευση και όλες οι άλλες μορφές κυριαρχίας που συντηρούν και προστατεύουν αυτή την πρώτη;
Ο φόβος της αντίστασης σε ένα τερατώδες ολοκληρωτικό καθεστώς που δεν επιδεικνύει ολωσδιόλου καμία ηθική έχει μετατραπεί στο αντίθετο: σε οργή, δύναμη κι αλληλεγγύη. Οι καταπιεζόμενες τάξεις έχουν να ξαναβρεθούν τόσο ενωμένες από την Επανάσταση του 1979. Τα βίντεο που δείχνουν την αδερφότητα μεταξύ γυναικών, ενωμένων ενάντια σε μισογύνικες δυνάμεις καταστολής, έχουν κάνει όλο τον κόσμο να ανατριχιάσει.8 Η αλληλεγγύη που έχει εδραιωθεί ανάμεσα στο λεγόμενο «κέντρο» και την «περιφέρεια» σε όλη τη χώρα αλλά και ανάμεσα σε παραδοσιακά αντιτιθέμενες εθνικές μειονότητες (ανάμεσα στους Κούρδους και τους Τούρκους στην επαρχία του Δυτικού Αζερμπαϊτζάν) δεν έχει προηγούμενο. Το θάρρος και η αποφασιστικότητα της νεολαίας που χτίζει οδοφράγματα και παλεύει με γυμνά χέρια ή με πέτρες του δρόμου κόντρα στην αστυνομία είναι συγκλονιστικά και αξιοθαύμαστα.
Όντας η κοινωνική τάξη που καταπιέζεται, εξουσιάζεται και υφίσταται την εκμετάλλευση περισσότερο από κάθε άλλη, οι γυναίκες είναι στην πρώτη γραμμή του μετασχηματισμού του φόβου σε οργή, της υποταγής σε συλλογική υποκειμενικότητα, του θανάτου σε ζωή. Γυναίκες διαδηλώτριες βγάζουν με θάρρος τις μαντίλες τους, τις ανεμίζουν στον αέρα και τις καίνε στα φλεγόμενα οδοφράγματα που έχουν στηθεί για να εμποδίσουν την αστυνομική βία.9 Δεν υπάρχει τίποτα πιο ενδυναμωτικό από το κάψιμο της μαντίλας στο Ιράν: είναι σαν να καις μια σβάστικα υπό το καθεστώς του Χίτλερ στη δεκαετία του 1930. Αντίθετα με τα ρεπορτάζ των δυτικών εμπορευματικών ΜΜΕ, οι διαδηλώσεις στο Ιράν δεν αφορούν απλώς την «αστυνομία ηθικής» — αντιπροσωπεύουν μια άρνηση των δομικών κοινωνικών, πολιτικών και δικαιικών σχέσεων οι οποίες αναπαράγουν συστηματικά τον συνδυασμό καπιταλιστικής πατριαρχίας και Ισλαμιστικών κωδίκων.
Ως κοινωνική σχέση, το χιτζάμπ εγκολπώνει ένα σύνολο δομικών στοιχείων της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Πρώτα, ιδωμένη συμβολικά, η υποχρέωση του χιτζάμπ αντικατοπτρίζει το καθεστώς της πατριαρχίας στο σύνολό του. Η υποχρεωτικότητα της πρακτικής της κάλυψης του σώματος θυμίζει σε καθημερινή βάση στις γυναίκες ότι κατέχουν μια κατώτερη θέση μέσα στην κοινωνία, ότι είναι το δεύτερο φύλο, ότι τα σώματά τους ανήκουν δομικά στην οικογένεια, στους αδερφούς και τους πατεράδες τους, στους άντρες συντρόφους τους και φυσικά στα αφεντικά και το κράτος. Δεύτερο, το χιτζάμπ αντιπροσωπεύει και τη θρησκευτική, απολυταρχική εξουσία που έχει τη δύναμη —ή τουλάχιστον την είχε— να επιβάλλει Ισλαμικούς κώδικες ενδυμασίας στα σώματα των αρχόμενων τάξεων, ειδικά των γυναικών. Το όχι στο χιτζάμπ σημαίνει τη ριζική αμφισβήτηση της εξουσίας και της νομιμότητας της Ισλαμικής Δημοκρατίας στο σύνολό της. Τρίτο, και από μια διεθνή οπτική, το χιτζάμπ ως «Ισλαμική αρετή» θεωρείται επίσης από τις άρχουσες τάξεις ως το σημαντικότερο εκπρόσωπο του «αντιιμπεριαλισμού». Όπως ακριβώς ο Αδόλφος Χίτλερ χρησιμοποιούσε συστηματικά τη σβάστικα για να εκφράσει ιδεολογικά την «ευημερία» και την «υγεία» μιας κοινωνίας κυβερνώμενης από τον Εθνικοσοσιαλισμό, έτσι και η Ισλαμική Δημοκρατία έχει επιβάλει το χιτζάμπ στις γυναίκες ώστε να περάσει την εντύπωση πως η Ιρανική κοινωνία χαρακτηρίζεται από την πραγμάτωση των Ισλαμικών αρετών και ιδανικών και άρα είναι θεμελιωδώς αντίθετη στη Δυτική αυτοκρατορία με τις ηθικές αξίες και τις κοινωνικές νόρμες της. Έτσι το χιτζάμπ υποτίθεται πως αντιπροσωπεύει μια ιδεολογική και πρακτική εναλλακτική στην αυτοκρατορία.
Στον άμεσο απόηχο της Επανάστασης, στις 8 Μαρτίου του 1979, δεκάδες χιλιάδες γυναικών διαδήλωσαν στους δρόμους της Τεχεράνης ενάντια στην επιβολή της υποχρέωσης του χιτζάμπ, φωνάζοντας «Ή μαντίλα στο κεφάλι ή τραύματα στο κεφάλι» και «Δεν κάναμε επανάσταση για να γυρίσουμε πίσω» — εννοώντας την αντιδραστική πλευρά του υποχρεωτικού χιτζάμπ που στοχεύει να «γυρίσει πίσω» τον τροχό της ιστορίας. Εκείνο τον καιρό, τα Ισλαμιστικά ΜΜΕ και ο Χομεϊνί στιγμάτιζαν τις φεμινίστριες και τις άλλες γυναίκες στους δρόμους ως υποστηρίκτριες του ιμπεριαλισμού που έπαιρναν το μέρος της «Δυτικής κουλτούρας». Είναι τραγικό το ότι κανένας δεν άκουσε τις φωνές των γυναικών ούτε έδωσε σημασία στις προειδοποιήσεις τους, ούτε καν οι ριζοσπάστες που —καταστροφικά— απέδιδαν οντολογική προτεραιότητα στον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, σχετικοποιώντας και υποβαθμίζοντας κάθε άλλη μορφή κυριαρχίας ως «δευτερεύουσα». Σήμερα που οι γυναίκες καίνε μαντίλες στους δρόμους ενώ ολόκληρη η κοινωνία απορρίπτει εμφατικά την υποχρέωση του χιτζάμπ, αυτό ταράζει συθέμελα ολόκληρη την πατριαρχική και αυταρχική εξουσία, μαζί με την ψευδο-ιμπεριαλιστική νομιμότητα της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αυτοί είναι οι πυλώνες της ταξικής κυριαρχίας στο Ιράν και ολόκληρος ο πληθυσμός τους απορρίπτει. Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι ήδη πεθαμένη στο νου των ανθρώπων της· τώρα αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να τη σκοτώσουν στην πράξη.
Ας το πούμε ξεκάθαρα: το κάψιμο μαντιλών δεν είναι δεξιά χειρονομία που δηλώνει φασιστική ισλαμοφοβία. Κανένα δεν αμφισβητεί τη θρησκεία κανενός. Αντίθετα, είναι μια χειρονομία που δηλώνει τη χειραφέτηση από το υποχρεωτικό χιτζάμπ, το οποίο ελέγχει τα σώματα των γυναικών. Το χιτζάμπ δεν έχει καμία σχέση με τη «γυναικεία κουλτούρα» στη Μέση Ανατολή, όπως αφήνουν να εννοηθεί κάποιοι μετααποικιακοί στοχαστές. Στο πλαίσιο της Ισλαμικής Δημοκρατίας, το χιτζάμπ είναι μια μέθοδος ταξικής κυριαρχίας, ένα βασικό συστατικό της καπιταλιστικής πατριαρχίας, στο οποίο πρέπει να ασκείται κριτική χωρίς συμβιβασμούς.
Ως συγκεκριμένη ιστορικά κοινωνική σχέση, ο καπιταλισμός είναι ικανός να χρησιμοποιεί «μη καπιταλιστικές» κοινωνικές σχέσεις στην υπηρεσία της συσσώρευσης και της αναπαραγωγής του. Η θρησκεία, όπως και η πατριαρχία, δεν είναι έννοια του παρελθόντος· δεν είναι ένα αναχρονιστικό κατάλοιπο που παραμένει κάτω από την επιφάνεια της σύγχρονης κοινωνίας χωρίς καμιά κοινωνική επιδραστικότητα. Σε μια καπιταλιστική κοινωνία σαν το Ιράν, το σύνολο της ταξικής κυριαρχίας διαμεσολαβείται και επανακωδικοποιείται μέσω Ισλαμιστικών κωδίκων. Η υποχρέωση του χιτζάμπ ήταν και είναι βασικό στοιχείο της πατριαρχίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας που περιθωριοποιεί τις γυναίκες και ελέγχει συστηματικά τα σώματά τους. Η ίδια έχει προκαλέσει επιπλέον και ένα ρήγμα μέσα στην εργατική τάξη με την ευρεία έννοια του όρου μέσω των έμφυλων ιεραρχιών και της διαπροσωπικής κυριαρχίας.
Οι ψευδο-αντιιμπεριαλιστές που νομίζουν πως οι άνθρωποι στους δρόμους δεν είναι παρά μαριονέτες του Ισραήλ, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, πέρα απ’ το ότι στερούν από τους ανθρώπους με κλασικό οριενταλιστικό τρόπο την αυτενέργεια και την υποκειμενικότητα, θεωρώντας εκ των προτέρων μια «αφηρημένη ουσία» για μια κοινωνία όπως το Ιράν, αναπαράγουν επίσης τον αντιδραστικό λόγο και πρακτική της ίδιας της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η κατανόηση αυτού του σημείου είναι θεμελιώδης για τη διεθνή αλληλεγγύη με τις γυναίκες στο Ιράν και με τις καταπιεζόμενες τάξεις γενικότερα. Είναι εκπληκτικό πως ακόμη και οι θρησκευόμενες Μουσουλμάνες που φοράνε Ισλαμικά φορέματα όπως το τσαντόρ έχουν απορρίψει εμφατικά το υποχρεωτικό χιτζάμπ και έχουν στηρίξει αυτό το κίνημα στους δρόμους και στα μέσα δικτύωσης.
Με τις γυναίκες στην αιχμή των αγώνων να παλεύουν θαρραλέα ενάντια στον κατασταλτικό μηχανισμό του κράτους, η Ισλαμική Δημοκρατία δεν έχει φανεί ποτέ τόσο αδύναμη. Το ερώτημα δεν είναι το «τι πρέπει να γίνει» αλλά το πώς πρόκειται να δοθεί η χαριστική βολή.
Το Κουρδιστάν ξεκίνησε τις διαδηλώσεις και εισήγαγε τα φεμινιστικά και αντι-ολοκληρωτικά συνθήματα. Αυτό έδωσε το έναυσμα στα φοιτητά —τον τομέα της κοινωνίας που βρίσκεται πάντοτε στην πρώτη γραμμή των πολιτικών γεγονότων— στα πανεπιστήμια, ειδικά στην Τεχεράνη, να οργανώσουν διαμαρτυρίες και να μεγεθύνουν την εξέγερση μέσω των συνελεύσεων και των καθιστικών αποχών τους. Σαν την COVID-19, στη διάρκεια των δύο ημερών που ακολούθησαν τον θάνατο της Τζίνας, η εξέγερση διαδόθηκε σ’ ολόκληρη τη χώρα· μέχρι και τώρα, οι καταπιεζόμενες τάξεις πολεμούν με νύχια και με δόντια ενάντια στις δυνάμεις καταστολής του καθεστώτος σε πάνω από 80 πόλεις της χώρας.
Επειδή έχουμε μπει σε ένα ανοιχτά επαναστατικό στάδιο, οι συμπλοκές στους δρόμους ανάμεσα στις διαδηλώτριες από τη μια πλευρά και το Μπάσιτζ (την παραστρατιωτική οργάνωση του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης) από την άλλη έχουν γίνει λιγότερο «μονόπλευρες» από όσο πριν. Οι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει πως, με κοινωνική συνεργασία, αλληλεγγύη και εξάσκηση, μπορούν και αυτοί να εξαντλήσουν τις δυνάμεις της καταστολής και τελικά να τις σταματήσουν. Ειδικά τα νεαρά άτομα μαθαίνουν διάφορες μεθόδους αυτοάμυνας, όπως είναι η κατασκευή μιας «χειροποίητης πρόκας» που τρυπάει τα λάστιχα των μηχανών των αστυνομικών και τις εμποδίζει να κινούνται ελεύθερα για να διεξάγουν επιθέσεις. Ανεξάρτητα γιατρά κοινοποιούν τα τηλέφωνά τους στο διαδίκτυο ώστε να βοηθήσουν τον κόσμο που τραυματίζεται στις διαδηλώσεις, καθώς η είσοδος στα νοσοκομεία είναι συχνά επικίνδυνη. Υπάρχουν επίσης καλέσματα για «οργανώσεις γειτονιάς», τοπικές δομές για τη σύνδεση εκείνων που ζουν στην ίδια περιοχή.
Δεδομένου ότι ο ιδεολογικός μηχανισμός της κυβέρνησης έχει γίνει δυσλειτουργικός για το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, το κύριο μέσο που συνεχίζει την αναπαραγωγή της Ισλαμικής Δημοκρατίας είναι ο κατασταλτικός μηχανισμός που, μόνο στη διάρκεια αυτής της εξέγερσης, έχει ήδη σκοτώσει 80 ανθρώπους και έχει συλλάβει χιλιάδες διαδηλωτριών.10 Ας μην ξεχνάμε πως αυτό συνέβη στη διάρκεια ενός αποκλεισμού από το διαδίκτυο, μιας σκληρής μεθόδου που έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές στο παρελθόν η Ισλαμική Δημοκρατία, ιδίως στην εξέγερση του Νοέμβρη του 2019 —το Αμπάνε Χουνίν (Ματωμένος Νοέμβρης)— που «οι αρχές έκλεισαν τελείως το διαδίκτυο για τέσσερις συνεχόμενες μέρες, μεταμορφώνοντας τη χώρα σε ένα μεγάλο μαύρο κουτί, σφάζοντας κόσμο ατιμώρητα».11 Η Τζίνα Αμίνι εκπροσωπεί και ανακαλεί στη μνήμη και τις εκατοντάδες των μαρτύρων που δολοφονήθηκαν εκείνο τον καιρό.12 Όσες υποστηρίζουν την Ισλαμική Δημοκρατία με τη λογική ότι συνιστά αντιιμπεριαλιστική δύναμη στην παγκόσμια γεωπολιτική αγνοούν βολικά ότι δολοφονεί τους ίδιους τους ανθρώπους του στον δρόμο, τους φυλακίζει παράνομα και τους βασανίζει ώστε να τους αποσπάσει ψευδείς ομολογίες.
Τώρα, μετά από δέκα ημέρες, οι προοπτικές αυτού του κύκλου αυθόρμητων μαζικών εξεγέρσεων εξαρτώνται από τις πιο οργανωμένες μορφές αντίστασης, και ειδικά από την απεργία των εργατών, των δασκάλων και των φοιτητών. Στο Ιράν, αντίθετα από τις πιο προηγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες, τα σωματεία και τα συνδικάτα δεν έχουν ενσωματωθεί στο καπιταλιστικό σύστημα. Τα σωματεία δεν έχουν ως στόχο την απλή πραγματοποίηση των δικών τους συγκεκριμένων αιτημάτων, εμποδίζοντας έτσι τον σχηματισμό ενός πιο ριζοσπαστικού κινήματος. Αντιθέτως, ζητούν ριζικούς μετασχηματισμούς που για τις άρχουσες τάξεις αποτελούν υπαρξιακή απειλή. Αυτός είναι ο λόγος που εκατοντάδες μέλη σωματείων και συνδικάτων (δασκάλες, φοιτητές, εργατά, ακτιβίστριες συνταξιούχες) βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη φυλακή, με κάποιες απ’ αυτές να βασανίζονται.
Τις τέσσερις τελευταίες μέρες, έχουν γίνει πολλά καλέσματα για «γενική απεργία» από προοδευτικούς φοιτητές και δάσκαλα, καθώς και από κάποιες ανώνυμες αγωνίστριες που δημιούργησαν εξεγερτικά βίντεο χρησιμοποιώντας επαναστατικά τραγούδια που γράφτηκαν στον απόηχο της Επανάστασης του 1979. Επίσης και τα εργατά στο πετρέλαιο έχουν απειλήσει πως θ’ απεργήσουν εάν η Ισλαμική Δημοκρατία συνεχίσει να καταστέλλει τις διαδηλώσεις στους δρόμους.13 Άμα συμβεί αυτό, τότε θα αλλάξει όλη η δυναμική.
Το βέβαιο είναι ότι η εξέγερση χρειάζεται νέα ενέργεια, κάποιο γεγονός που θα της επιτρέψει να συνεχίσει, καθώς είναι πολύ δύσκολο να συντηρείται μια τέτοια εξέγερση σε καθημερινή βάση για μεγάλη χρονική περίοδο. Γενικότερα, πέρα από τις άμεσες απαιτήσεις του παρόντος, η ανατροπή της Ισλαμικής Δημοκρατίας εξαρτάται πάρα πολύ από βασικά οργανωτικά ζητήματα που απαιτούν όχι μόνο ένα «συλλογικό μυαλό» αλλά και χρόνο για να λειτουργήσει αυτό στην πράξη με δοκιμές και λάθη. Ο κρίκος που λείπει είναι μια οργανική σχέση ανάμεσα στην αυθόρμητη μαζική εξέγερση και σε άλλες οργανωμένες μορφές αγώνα. Αυτό σημαίνει, και για τις δύο πλευρές αυτής της σχέσης, μεγαλύτερη εσωτερική οργάνωση, μέσω του σχηματισμού τοπικών-πανεθνικών οργανώσεων και μέσω πιο συγχρονισμένων δράσεων από τα σωματεία και τα συνδικάτα.
Μεγαλύτερη σημασία έχει —και αυτό είναι βασικό για τη διεθνή αλληλεγγύη— να προαχθούν οι ριζοσπαστικές τάσεις μέσα στο κίνημα και ταυτόχρονα να επικριθούν τα αντιδραστικά του στοιχεία. Η επανάσταση που επιζητά η κοινωνία δεν είναι απλώς μια πολιτική επανάσταση στην οποία η απολυταρχική Ισλαμική Δημοκρατία παραγκωνίζεται από μια άλλη —ας πούμε πιο δημοκρατική-φιλελεύθερη— πολιτική μορφή. Είναι επιπλέον και μια κοινωνική επανάσταση στην οποία δεν μετασχηματίζονται μονάχα οι ατομικές υποκειμενικότητες των ανθρώπων αλλά και οι σημαντικότερες κοινωνικές δομές. Τα εμπορευματικά ΜΜΕ στη Δύση (για παράδειγμα, το BBC Persian και το Iran International) αλλά και διασημότητες ακτιβιστές όπως ο Μασί Αλινετζάντ (που συνεργάζεται με τις πιο συντηρητικές δυνάμεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκείνες που στηρίζουν την απαγόρευση των αμβλώσεων και την «αλλαγή καθεστώτος» μέσω στρατιωτικής επέμβασης) κάνουν ό,τι μπορούν για να προωθήσουν τις αντιδραστικές τάσεις εντός του κινήματος, υποβιβάζοντας το όλο πρόβλημα σε ένα ζήτημα «ανθρώπινων δικαιωμάτων». Διαστρέφουν τις κοινωνικές σχέσεις που αναδύονται από τις δομές των καπιταλιστικών κοινωνιών, παρουσιάζοντάς τες ως απλές δικαιικές σχέσεις. Η χειραγωγική τους προπαγάνδα παρουσιάζει μια αντιδραστική εναλλακτική, κάνοντας στο κοινωνικό φαντασιακό ενέσεις «βασιλοφροσύνης»: μιας πολιτικής που στοχεύει στην αναβίωση της κοινωνικοπολιτικής τάξης που ανέτρεψε η Επανάσταση του 1979.
Οι άνθρωποι στον δρόμο δεν είναι χαζοί· δεν πείθονται πολύ από αυτό το αφήγημα. Είναι σημαντικό τα διεθνιστά συντρόφια μας ανά τον κόσμο να υποστηρίζουν τις ριζοσπαστικές τάσεις και συνθήματα του κινήματος, ενάντια στη βασιλόφρονα διασπορά που εξαπλώνει τον εθνικισμό κατεβαίνοντας στις διαδηλώσεις με τη σημαία της Περσίας πριν την Επανάσταση του 1979.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ανατροπή της Ισλαμικής Δημοκρατίας, μα και η υπεράσπιση της επανάστασης και των προοδευτικών δυνάμεών της μετά την πτώση. Όσο περισσότερη στήριξη δεχτούν οι ριζοσπαστικές δυνάμεις και τα προοδευτικά στοιχεία, τόσο πιο εύκολο θα είναι να υπερασπιστούν την επανάσταση ενάντια σε αντιδραστικές δυνάμεις. Η Ισλαμική Δημοκρατία παίζει ζωτικό ρόλο στην παγκόσμια συσσώρευση κεφαλαίου (παρέχοντας πρώτες ύλες όπως πετρέλαιο και αέριο) καθώς και στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Είναι ξεκάθαρο πως οι τοπικές και οι παγκόσμιες δυνάμεις θα κάνουν ό,τι μπορούν για να διαμορφώσουν την επαναστατική διαδικασία και το αποτέλεσμά της ώστε να συνάδει με τα δικά τους οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα. Μόνο με ισχυρή διεθνή αλληλεγγύη που θα στηρίζει τις ριζοσπαστικότερες τάσεις εντός του κινήματος θα ήταν δυνατό η επερχόμενη επανάσταση να διατηρηθεί ενάντια στις αντιδραστικές δυνάμεις της βασιλοφροσύνης, ενάντια σε γεωπολιτικές επεμβάσεις και ενάντια στη βίαιη αφομοίωση σε παγκόσμια κυκλώματα συσσώρευσης.
Το μέλλον είναι γεμάτο αβεβαιότητες. Όμως, ο ταξικός αγώνας από τα κάτω και ενάντια σε κάθε μορφή κυριαρχίας θα παραμείνει μια σημαντική υλική δύναμη στον ρου της ιστορίας του καπιταλισμού. Γι’ αυτό, είμαστε βέβαια.
Παράρτημα: Κούρδισσες ριζοσπάστριες φεμινίστριες για τη φεμινιστική εξέγερση στο Ιράν
Μια ανακοίνωση που έγραψαν και υπέγραψαν ριζοσπαστά φεμινιστά από το Κουρδιστάν για την τωρινή φεμινιστική εξέγερση στο Ιράν.
Ακούτε τη φωνή μας από το Κουρδιστάν. Αυτή είναι η συλλογική φωνή ριζοσπαστών και περιθωριοποιημένων φεμινιστριών από μια γεωγραφία της οποίας η ιστορία σημαδεύεται από διακρίσεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια, εκτελέσεις κι εξορίες. Έτσι έχουν τα πράγματα από τις πρώτες μέρες της Επανάστασης του 1979. Είμαστε Κούρδισσες γυναίκες και λοξά άτομα που κληρονόμησαν μια ιστορία γεμάτη όχι μόνο βία μα και αντίσταση και αγώνα. Αναγκαζόμαστε πάντοτε να πολεμάμε σε πολλαπλά μέτωπα: σε ένα πεδίο μάχης, ενάντια στην πατριαρχία Κούρδων και μη Κούρδων αντρών — και στο άλλο, ενάντια στον Ισλαμιστικό φονταμενταλισμό του καθεστώτος και την επιβολή της έμφυλης ιεραρχίας του. Ενάντια στις σωβινίστριες φεμινίστριες, παλεύουμε πολύ σκληρά για να περιγράψουμε την έμφυλη καταπίεση διαθεματικά, με τις διάφορες μορφές κυριαρχίας που υφιστάμεθα ως εθνοτική-εθνική μειονότητα.
Σήμερα, είμαστε όλα μάρτυρες μιας φεμινιστικής επανάστασης στο Ιράν, στη μορφή και το περιεχόμενο. Το κούρδικο σύνθημα «Τζιν—Τζιάν—Αζαντί» («Γυναίκες—Ζωή—Ελευθερία») έχει γίνει η κεντρική επωδός αυτού του κύκλου αγώνων, δίνοντάς του νέα, φρέσκια ζωή. Εκφράζουμε την ανυποχώρητη στήριξή μας στους αγώνες των ανθρώπων στο Ιράν, ειδικά στις θαρραλέες και ασταμάτητες μάχες των γυναικών στους δρόμους. Μια και αυτή η εξέγερση γεννήθηκε από τον φόνο της Τζίνα Αμίνι από κρατική γυναικοκτονία, θα θέλαμε να της δώσουμε το όνομα της Τζίνα: «το κίνημα της Τζίνα» («το κίνημα για τη ζωή»). Το όνομα Τζίνα στα κούρδικα σημαίνει και ζωή και ζωοδότρα, που μας θυμίζει τη Τζιάν, τη μεσαία λέξη του συνθήματος που λέγεται τώρα παντού. Για εμάς, το Τζίνα είναι ταιριαστό όνομα επειδή πιστεύουμε πως «Μπερχβεντάν τζιάν ε» (αναφέρονται στο κούρδικο σύνθημα «η αντίσταση είναι ζωή»).
Αυτή η εξέγερση δεν ανέδειξε μόνο το ζήτημα της έμφυλης και σεξουαλικής καταπίεσης ως κάτι που αφορά την κοινή γνώμη μα έδειξε και στην πράξη το πώς οι έμφυλες, οι εθνοτικές και οι ταξικές μορφές καταπίεσης μπορούν να εκφραστούν με ριζοσπαστικό τρόπο, δηλαδή ως αλληλοσχετιζόμενες μεταξύ τους. Αυτή η πολιτική έκφραση έδωσε τη δυνατότητα στα διαδηλωτά να χτίσουν ένα δυνατό και ενιαίο μέτωπο ενάντια στη δικτατορία, το πολιτικό Ισλάμ, τον σωβινισμό, την πατριαρχία και την κυριαρχία του κεφαλαίου. Αυτές οι γυναίκες και τα λοξά που έφεραν τους κοινωνικούς αγώνες από τη λεγόμενη «ιδιωτική» σφαίρα στη «δημόσια» σφαίρα, από το οικιακό πεδίο στον δρόμο, πραγματικά μας εμπνέουν γιατί έδειξαν πως η απελευθέρωση από την πατριαρχία, το κράτος και το κεφάλαιο είναι βαθιά αλληλένδετες διαδικασίες.
Ας μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, σε ένα πολύ σημαντικό σημείο καμπής στην ιστορία. Η Τζίνα έγινε ο κοινός μας κώδικας, που μας ενώνει σε αυτές τις πολυδιάστατες και δύσκολες καταστάσεις. Βλέπουμε τα εαυτά μας ως μέρος των κοινωνικών κινημάτων που ζητούν δικαιοσύνη για τους φόνους όλων των Τζινών, ειδικά του φεμινιστικού και ριζοσπαστικού κινήματος που αγωνίζεται ενάντια στη γυναικοκτονία και τον φόνο λοξών, παίρνοντας ταυτόχρονα θέση ενάντια στους «αποκλειστικούς εθνικισμούς» (είτε απ’ την αριστερή είτε τη δεξιά πλευρά).
Το «Τζιν—Τζιάν—Αζαντί» εμφανίστηκε αρχικά στους αγώνες των Κουρδισσών στην Τουρκία και πιο πρόσφατα έγινε ένα από τα κύρια συνθήματα στη Ροζάβα· στο Ιράν, εξαπλώθηκε εν ριπή οφθαλμού σε κάθε γωνιά ολόκληρης της χώρας. Αυτό που εμπνέει στο σύνθημα αυτό είναι ότι μπορεί και υπερβαίνει τα σύνορα που έχουν εγκαθιδρυθεί ιστορικά από αποικιοκρατικές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή — όπως τα έχουν υπερβεί στην περιοχή και οι Κούρδοι, το έθνος χωρίς κράτος, και ιδιαίτερα οι γυναίκες Κούρδισσες. Θεωρούμε αυτή τη διεθνική και διασυνοριακή ενότητα ως ένδειξη της δύναμης του κινήματος των Κουρδισσών γυναικών και ως καλό οιωνό. Όπως βλέπουμε τις εαυτές μας ως αναπόσπαστο μέρος των διαδηλώσεων των γυναικών και των λοξών κοινοτήτων στο Ιράν, με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιούμε και την ανάδυση των ιστορικών βιωμάτων των γυναικών και των λοξών σε άλλα μέρη του Κουρδιστάν στο Ιράκ, την Τουρκία και τη Συρία. Το «Τζιν—Τζιάν—Αζαντί», που λέγεται παραδοσιακά στην κηδεία των Κουρδισσών μαρτύρων, τώρα το φωνάζουν στην κηδεία της μάρτυρά μας Τζίνα Αμίνι. Αυτό μας επιτρέπει να μιλήσουμε για τη δύναμη, την υποκειμενικότητα και το θάρρος των γυναικών που παλεύουν ενάντια στις πατριαρχικές δυνάμεις που κινούνται από τον θάνατο και τη σκλαβιά.
Πυροδοτημένη από την κρατική γυναικοκτονία της Τζίνας, αυτή η εξέγερση μετατράπηκε γρήγορα σε κίνημα ενάντια στο υποχρεωτικό χιτζάμπ ειδικά και υπέρ της ανατροπής του καθεστώτος πιο γενικά. Το κίνημα μπόρεσε να αντιταχθεί, και μάλιστα να αποδομήσει, τα κυρίαρχα αφηγήματα και τις κυρίαρχες απεικονίσεις που παρίσταναν τις Κούρδισσες καθώς και τις γυναίκες άλλων εθνικοτήτων στο Ιράν με δύο διαφορετικές όψεις. Πρώτη, η ρατσιστική διαστρεβλωμένη εικόνα του εθνικιστή για τις γυναίκες των εθνοτικών μειονοτήτων ως απλές μαριονέτες στα χέρια πολιτικών κομμάτων, χωρίς δική τους αυτενέργεια. Δεύτερη, η Δυτική οριενταλιστική εικόνα των γυναικών της Μέσης Ανατολής.
Οι βίες και οι ωμότητες του καθεστώτος δεν προκαλούν έκπληξη σε κανένα. Από τη βίαιη εγκαθίδρυσή της μετά την Επανάσταση του 1979, η Ισλαμική Δημοκρατία απαντάει σε όλες τις κοινωνικές συγκρούσεις με καταστολή — δηλαδή, με τη φυλάκιση και τη θανάτωση διαδηλωτών. Όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι στο Ιράν, εκατοντάδες γυναικών και φεμινιστών ακτιβιστών έχουν συλληφθεί τις δυο τελευταίες εβδομάδες και βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη φυλακή. Όμως, οι γυναίκες και τα λοξά έχουν δείξει πως ο φόβος δεν μπορεί πια να τα εμποδίσει από το να συμμετέχουν στα διάφορα κινήματα που αναπτύσσονται στην κοινωνία. Μπορούν και έχουν ήδη γίνει οι πρωτοπόροι στην ανατροπή αντρών δικτατόρων και ολιγαρχών σε ολόκληρη την περιοχή.
Αυτό που συμβαίνει τώρα στο Ιράν υπόσχεται την αρχή μιας νέας ιστορικής εποχής πάλης ενάντια στη βία, τον φονταμενταλισμό και τη στέρηση του δικαιώματος στη ζωή. Θεωρούμε εαυτές μέρος αυτού του κινήματος και καλούμε τις ριζοσπαστικές και φεμινιστικές/λοξές ομάδες παντού στην περιοχή και στον Παγκόσμιο Νότο να έρθουν στο πλευρό μας σ’ αυτό τον πόλεμο. Καλούμε τις Κούρδισσες, τις Τουρκάλες, τις Αράβισσες και τις Μπαλότς φεμινίστριες να έρθουν στο πλευρό μας για να επαναπροσδιορίσουμε τη διαθεματικότητα των διάφορων μορφών κυριαρχίας που επιβάλλονται σε όλες μας με έναν προοδευτικό τρόπο, δηλαδή: πέρα από τους πατριαρχικούς σχηματισμούς της εθνοτικής καταπίεσης. Καλούμε επίσης τις αντικαπιταλίστριες και αντιρατσίστριες φεμινίστριες στη «Δύση» και σε άλλα μέρη του κόσμου να στηρίξουν τον αγώνα μας και να σταθούν στο πλευρό μας. Τα ιδανικά της ελευθερίας και της χειραφέτησης δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν αν δεν πάρουμε πίσω το δικαίωμα στις ζωές μας· αυτό ακριβώς απηχεί το Τζιν—Τζιάν—Αζαντί. Η φεμινιστική μας επανάσταση ακολουθεί αυτό το σύνθημα με πολλή προσοχή, και γι’ αυτό απαιτεί μια αληθινά παγκόσμια αλληλεγγύη για την έμπρακτη πραγματοποίησή του.
Σημειώσεις (πηγές στα αγγλικά)
1. Για ένα πλαίσιο της εξέγερσης του Νοέμβρη του 2019, δες το κείμενο της Κολλεκτίβας 98 στο Roar Magazine, με τις υπογραφές πάνω από 100 αγωνιστών, ακτιβιστών και ακαδημαϊκών. Για μια ανάλυση του νεοφιλελευθερισμού στο Ιράν, διάβασε εδώ.
2. Για περισσότερες πληροφορίες για την εξέγερση του Νοέμβρη του 2019, δες το κείμενο που έγραψε η Κολλεκτίβα 98 στον έναν χρόνο λειτουργίας της.
3. Για περισσότερα στο θέμα του ψευδο-αντιιμπεριαλισμού, διάβασε εδώ.
4. John Newsinger, The Blood Never Dried: A People’s History of the British Empire [Το αίμα δεν ξεράθηκε ποτέ: Μια ιστορία του λαού της Βρετανικής Αυτοκρατορίας] (London: Bookmarks Publication, 2006), ‘Iranian Oil’ [‘Ιρανικό πετρέλαιο’], σσ. 174-77. Asef Bayat, Revolution Without Revolutionaries: Making Sense of Arab Spring [Επανάσταση χωρίς επαναστάτες: Κατανοώντας την Αραβική Άνοιξη] (Stanford, California: Stanford University Press, 2017), σσ. 2-7.
5. Δες την ανοιχτή επιστολή της Κολλεκτίβας 98 στο ACTA, ένα από τα σημαντικότερα ριζοσπαστικά μέσα στη Γαλλία, που δημοσίευσε ένα καταστροφικά ιδεολογικό άρθρο από την πλευρά του ψευδο-αντιιμπεριαλισμού επαινώντας τον Γασέμ Σολεϊμανί, στρατιωτικό αρχηγό των Φρουρών της Επανάστασης — οι οποίοι όχι μόνο κατέστελλαν αντιφρονούντα στο Ιράν αλλά επίσης αποσταθεροποιούσαν το Ιράκ, τη Συρία και γενικά ολόκληρη την περιοχή.
6. Για περαιτέρω εξέταση αυτού του συνθήματος, ανάτρεξε στη συνέντευξη που πήρε το RadioZamaneh από ριζοσπάστες ακτιβιστές στο Ιράν που καλούσαν σε γενική απεργία.
7. Theodor Adorno, Minima Moralia: Στοχασμοί μέσα από τη φθαρμένη ζωή.
8. Δες τη γνωστή φωτογραφία από την Τεχεράνη, λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, στην οποία τρεις γυναίκες, πιασμένες χέρι χέρι, ανεμίζουν τις μαντίλες τους στον αέρα πίσω από φλεγόμενα οδοφράγματα.
9. Δες, για παράδειγμα, αυτό το διάσημο βίντεο [1] όπου γυναίκες καίνε τις μαντίλες τους και χορεύουν γύρω από μια φωτιά. Για κάποιες Ιρανές φεμινίστριες, αυτό φέρνει στον νου τις μάγισσες πριν από την άνοδο του καπιταλισμού.
10. Για στατιστικά στοιχεία σχετικά με τους φόνους και τις συλλήψεις στο Κουρδιστάν, δες αυτή την αναφορά.
11. Όπως περιγράφεται στο κείμενο που δημοσιεύτηκε μέσω του ROAR Magazine.
12. 304 με 1500. Ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων δεν είναι ξεκάθαρος. Η Διεθνής Αμνηστία επιβεβαιώνει ότι σκοτώθηκαν τουλάχιστον 304 άτομα, ενώ το Ρόιτερς αναφέρει 1500.
13. Για μια ανάλυση της πρόσφατης απεργίας των εργατών στο πετρέλαιο, δες Iman Ganji and Jose Rosales, “The Bitter Experience of Workers in Iran—A Letter from Comrades.” [Η πικρή εμπειρία των εργατών στο Ιράν — Ένα γράμμα από συντρόφους.]
Σημειώσεις για τη μετάφραση
α) Στο μεταφρασμένο κείμενο χρησιμοποιούνται όλα τα γραμματικά γένη. Πρόκειται για πολιτική επιλογή, όπως είναι π.χ. και οι επιλογές σχετικά με τους αγγλισμούς ή τα κεφαλαία. Σε περίπτωση πονοκεφάλου, μπορεί καθένα να πάρει το κείμενο και να το αλλάξει. Η ραχοκοκαλιά είναι εδώ.
β) Η λέξη queer εδώ μεταφράζεται ως λοξός-ή-ό.
