Μεγάλη Τεσσαρακοστή
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ρωσική Ορθόδοξη Αγιογραφία της «Βαϊοφόρου» (Κυριακής των Βαΐων, η είσοδος στα Ιεροσόλυμα) από το Τβερ του 15ου αιώνα.
«Η Σταύρωση». Αγιογραφία του Θεοφάνους του Κρητός (16ος αιώνας, Μονή Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος).
«Η Ανάσταση», Ζωγραφική οροφής-Ενοριακός ναός: Spittal an der Drau, Αυστρία.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή αλλιώς η Σαρακοστή[Σημ. 1] που σημαίνει «Μεγάλες 40 Ημέρες», είναι η πιο σημαντική περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη μεγαλύτερη εορτή του εκκλησιαστικού ημερολογίου, το Πάσχα. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα, προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα.
Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή των Ορθοδόξων Χριστιανών,[Σημ. 2] μοιάζει πολύ με τη Lent της Δυτικής Χριστιανοσύνης.[Σημ. 3] Υπάρχουν κάποιες διαφορές στον υπολογισμό της σαρακοστής (πέραν του υπολογισμού της ημέρας του Πάσχα) και το πώς αυτή ασκείται τόσο λειτουργικά στη δημόσια λατρεία της εκκλησίας όσο και ατομικά.
Εκφράσεις
Η Σαρακοστή περιλαμβάνει συνήθως ολόκληρο το μήνα Μάρτιο. Χαρακτηριστική είναι η ελληνική ερωτηματική δημώδης έκφραση «Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;», που συνηθίζεται να λέγεται σκωπτικά για πρόσωπα τα οποία αρέσκονται να παίρνουν μέρος σε κάθε συμβάν.
Διάρκεια· διαφορές από τη Δυτική Εκκλησία
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή κατά τον Μάρτιο/Απρίλιο του 2011, με σημειωμένες τις ημέρες. Οι ακριβείς ημερομηνίες ποικίλουν κάθε έτος.
Μετάφραση:
* Αριστερά ………………………………………………….. * Δεξιά
Forgiveness Sunday = Κυριακή της Συγχώρεσης[Σημ. 4].. Cheesefare Week = Κυριακή του Τυροφάγου ή της Τυρινής (σε αντίθεση με την Εβδομάδα του Τυροφάγου ή της Τυρινής στη Δυτική Εκκλησία)
Clear Monday = Καθαρά Δευτέρα …………………….. Clean Week = Καθαρή Εβδομάς
Great Lent = Μεγάλη Τεσσαρακοστή …………………. Triumph of Orthodoxy = Κυριακή της Ορθοδοξίας
Holy Week = Μεγάλη Εβδομάδα ………………………. Saturdays of the Dead = Σάββατα των Ψυχών (Ψυχοσάββατα)
……………………………………………………………………. Veneration of the Cross = Της Σταυροπροσκυνήσεως
……………………………………………………………………. Saturday of Akathist = Παρασκευή του Ακάθιστου Ύμνου (σε αντίθεση με το Σάββατο του Ακάθιστου Ύμνου στη Δυτική Εκκλησία)
……………………………………………………………………. Lazarus Saturday = Σάββατο του Λαζάρου
17 Major occasions = 17 Μεγάλες Ακολουθίες ……. Palm Sunday = Κυριακή των Βαΐων
20 Other occasions = 20 Άλλες ημέρες …………….. Pascha (Easter) = Κυριακή του Πάσχα (Ανάσταση).
Μια διαφορά μεταξύ της Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Δυτικής Εκκλησίας, είναι ο υπολογισμός της ημερομηνίας του Πάσχα (βλέπε Ορθόδοξο Πασχάλιο). Τις περισσότερες χρονιές, το Πάσχα των Ορθοδόξων πέφτει μετά το Πάσχα των Δυτικών και μπορεί να φτάσει έως και πέντε εβδομάδες αργότερα· σποραδικά, οι δύο ημερομηνίες συμπίπτουν. Όπως και με τη Σαρακοστή των Δυτικών, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή διαρκεί σαράντα ημέρες, αλλά σε αντίθεση από τους Δυτικούς, προσμετρούνται και οι Κυριακές.
Επισήμως, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα, επτά εβδομάδες πριν το Πάσχα (η Τετάρτη της τέφρας (Ash Wednesday)[Σημ. 5] δεν παρατηρείται στην Ανατολική Εκκλησία) και διαρκεί για 40 συνεχόμενες ημέρες, ολοκληρώνοντας με την Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία της Παρασκευής την Έκτη Εβδομάδα. Η επόμενη ημέρα, ονομάζεται το Σάββατο του Λαζάρου, που είναι η ημέρα πριν την Κυριακή των Βαΐων (συνεπώς, στην περίπτωση που οι ημερομηνίες του Πάσχα συμπίπτουν, η Καθαρά Δευτέρα είναι δύο ημέρες πριν από την Τετάρτη της τέφρας).[Σημ. 6]
Η νηστεία συνεχίζεται καθ’ όλη την επόμενη εβδομάδα, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα (γνωστή και ως Εβδομάδα των Παθών ή Αγία Εβδομάδα ή Μεγάλη Εβδομάδα) και δεν τελειώνει παρά μόνο μετά την Πασχαλινή Αγρυπνία, ενωρίς το πρωί του Πάσχα (Κυριακή του Πάσχα).[Σημ. 7]
Σκοπός
«Η Σταύρωση» (του Εμμανουήλ Λαμπάρδου από την Κρητική Σχολή) Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη.
Ο σκοπός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι να προετοιμάσει τους πιστούς, όχι μόνο για να τιμήσουν, αλλά και να εισέλθουν στα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού. Το σύνολο του Ορθοδόξου βίου επικεντρώνεται γύρω από την Ανάσταση.[1] Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή προτίθεται να είναι το «εργαστήρι», όπου ο χαρακτήρας του πιστού ανυψώνεται και εδραιώνεται πνευματικά· όπου η ζωή του επιστρέφει και αφιερώνεται ξανά στη διδασκαλία και τα ιδεώδη του Ευαγγελίου· όπου η νηστεία και η προσευχή κορυφώνονται με τη βαθιά πεποίθηση της ζωής· όπου η απάθεια και η αδιαφορία μετατρέπονται σε έντονες δραστηριότητες πίστης και καλών έργων.
Η ίδια η Σαρακοστή δεν υφίσταται προς χάριν της Σαρακοστής, όπως και η νηστεία δεν γίνεται προς χάριν της νηστείας. Μάλλον, αυτά είναι τα μέσα με τα οποία, και για τα οποία, ο πιστός προετοιμάζει τον εαυτό του για να φτάσει, να αποδεχθεί και να επιτύχει το κάλεσμα από τον Σωτήρα του. Ως εκ τούτου, η σημασία της Μεγάλης Σαρακοστής εκτιμάται ιδιαιτέρως, όχι μόνο από τους μοναχούς οι οποίοι αυξάνουν σταδιακά το χρονικό διάστημα της Σαρακοστής, αλλά και από τους ίδιους τους λαϊκούς.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο ασκητισμός δεν είναι αποκλειστικά και μόνο για τους «συνήθεις» θρησκευόμενους, αλλά και για κάθε λαϊκό άτομο επίσης, σύμφωνα με την αντοχή του. Ως εκ τούτου, η Μεγάλη Σαρακοστή είναι ένα «ιερό Εκπαιδευτήριο» της Εκκλησίας για τη συμμετοχή κάθε πιστού ως μέλος του Μυστηριακού Σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας. Παρέχει στον κάθε ενδιαφερόμενο, μια ετήσια ευκαιρία για αυτοεξέταση και βελτίωση των προτύπων της πίστης και της ηθικής στη Χριστιανική του ζωή. Η βαθιά πρόθεση του πιστού κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ενθυλακώνεται στα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Ξεχνώ αυτά που είναι πίσω μου και κάνω ό,τι μπορώ για να φτάσω αυτά που βρίσκονται μπροστά μου. Αγωνίζομαι να τερματίσω και προσβλέπω στο βραβείο της ουράνιας πρόσκλησης του Θεού διά του Ιησού Χριστού.» (Προς Φιλιππησίους 3:13-14).
Μέσω της αφιέρωσης περισσότερου χρόνου από ό,τι συνήθως στην προσευχή και τη μελέτη της Αγίας Γραφής και της Ιεράς Παράδοσης της Εκκλησίας, ο πιστός στον Χριστό γίνεται, μέσω της χάριτος του Θεού, πιο θεοειδής. Η στάση του Ορθοδόξου χριστιανού προς αυτήν την περίοδο είναι πολύ θετική, δεν είναι τόσο πολύ μια περίοδος μετανοίας, όπως τη σκέφτονται οι «Δυτικοί», αλλά μια προσπάθεια να ανακαταλάβουμε την πραγματική μας κατάσταση όπως ήταν με τον Αδάμ και την Εύα πριν από την πτώση – μια προσπάθεια για να ζήσουμε καθαρή ζωή.
